HAVACILIK TERİMLERİ —– ALINTIDIR

HAVACILIK TERİMLERİ  

AVIATION GLOSSARY

 

A

a  the speed of sound  Ses hızı.

A/A air to air Havadan havaya.

AAC army air corps Havadan indirme birlikleri.

aae above aerodrom elevation Havaalanı üzerinde yükseklik.

AAI angle of attack indicator Hücum açısı göstergesi.

AAIB air accidents investigation board Uçuş kazaları araştırma birimi.

aal above aerodrom level Havaalanı seviyesinden yükseklik.

AAM air-to-air missile Havadan havaya füze.

AAR air-to-air refuelling Havada yakıt ikmali.

AATH automatic approach to hover Helikopter için havada asılı durmaya otomatik yaklaşma.

ab initio from the beginning  En başından başlamak.

abm abeam used to describe aircrafts pozition left or right 90 degrees Bir uçağın 90 derece sol veya sağında bulunan.

ABN aerodrom beacon Havaalanı işaret ışığı.

a/c aircraft Uçak.

AC altocumulus Bulutları.

acc altocumulus castellenaus cloud Altokümülüs bulutları.

ACARS airborne communications addresing and reporting system Havadan haberleşme ve durum bildirici sistem.

ACAS airborne collision avoidance system Havada iken çarpışmayı önleyici sistem.

ACC area control centre (Hava sahası) Bölge control merkezi.

accelerate-stop distance calculated distance for an aircraft to accelarte v1 and reject  take off to stop safely Bir uçağın piste koşmaya başlayıp v1 süratine gelip kalkıştan vazgeçtikten sonra güvenle durabileceği mesafe.

ACMS aircraft condition monitorig system Uçak durumunu kontrol ve muayene sistemi.

ACR aerodrom control radar Havaalanı kontrol radarı.

ACZ aerodrom control zone Havaalanı kontrol bölgesi

a/d aerodrom Havaalanı.

AD airworthiness directive Uçuşa elverişlilik direktifi. (uçaklar için) Yetkili mercilerce sertifikasyonundan sonra o tipe ait uçakların herhangi birinde meydana gelen bir arızanın diğer tüm uçaklarda da giderilmesi için tanınan süre ve yöntemleri içerir.

ADF automatic direction finder Otomatik yön bulucu radyo alıcısı bulunan mıknatıslı aygıt. non directional radio Verici istasyonuna doğru yönelerek istikamet belirtir.

ADI attitude director indicator Hal durum göstergesi uçakta pitch (yunuslama) ve roll (yuvarlanma) durumunu gösteren bir çeşit suni ufuk.

ADIZ air defans identification zone Hava sahası tanımlama ve güvenlik bölgesi. Her ülkenin kendi sınırları boyunca yükselen hava sahası içine giren her uçağın güvenlik gerekçesi ile kimliğinin belirlenmesidir.

ADR accident data recorder Kaza verileri kaydedicisi.

ADS automotic dependence surveillance Uçaklarda bulunan GPS gibi cihazlar yardımı ile personel mudahalesi olmadan hava trafik kontrolüne durum bilgisi aktarılması.

aerodrom/airport elevation highest point off airports usable runway asml Bir havalanının kullanımdaki pistinin deniz seviyesinden yüksekliği havaalanı yüksekliğidir.

AEW airborne early warnig Havadan erken uyarı sistemi.

AFB air force base Hava kuvvetleri üssü.

AFCS automatic flight control system Otomatik uçuş kontrol sistemi bir tür gelişmiş otopilot.

AFI assistant flying instructor Yardımcı uçuş öğretmeni.

AFIS aerodrom flight information system Havaalanı uçuş bilgilendirme sistemi.

AGATE advanced general aviation transport experiment NASA tarafından yürütülen genel havacılığı geliştirme ve yenilik çalışmaları.

AFRP aramid fibre reinforced plastik aramid İplikli güçlendirilmiş plastik.

AFS aerodrom fire service Havaalanı itfaiyesi.

AFTN aeronautical fixed telekominications network Yerde konuşlandırılmış uçuş planı meteoroloji bilgilerini yayınlayan iletişim havacılık iletişim ağı.

AG air to ground Havadan yere.

agl above ground level Yer seviyesinden yükseklik.

AH artificial horizon Suni ufuk.

AHRS attitude-heading referance system  gayro ve accelerometer Aldığı verilerle   istikamet ve durum bilgisi veren cihaz.

AI attitude indicator Durum göstergesi.

AIAA area of intense aerial activity Yoğun hava aktivitesi olan hava sahası (askeri).

AIC aeronautical information circular CAA Tarafından yayınlanan havacılık geniş kapsamlı bülteni.

AIP aeronautical information publication Her ülkenin kendi sivil havacılık kurumunuca basılan havacılık esasları (mevzuatı).

Airep form of reporting position and met in flight Hava koşullarını rapor etmek (uçuşta esnasında).

airproximity airmiss Havada uçakların birbirine çok yaklaşması.

AIZ aerodrom information zone Havaalanı bilgilendirme bölgesi.

ALCM air lounched cruise missile Havadan atılan cruise füzesi.

ALERFA alert phase of search and rescue Arama kurtarma çalısmasının alarm bölümü.

Alpha angle of attack Hücum açısı birimi.

ALS aerodrom lighting system Havaalanı aydınlatma ışıkları.

alt altitude İrtifa deniz seviyesinden yükseklik altimetre QNH deyken ölçülen yükseklik.

ALTN alternate Uçuş planında inilecek havaalanı müsait olmadığında gidilecek yedek alan.

Altimeter setting barometric pressure reading  Altimetrenin milibar yada hektopaskal

Veya inc/hg (usa)cisinden basınç okuyacak şekilde ayarlanması (QNH VE QFE).

AM amplitude modilation Bir çeşit radyo yayım usulü.

AME authorized medical examiner Yetkili doktor (uçuş lisansı alacak olanları).

AMRAAM advanced middle range air to air missile Geliştirilmiş havadan havaya orta menzilli füze.

amsl above mean sea level Deniz seviyesinden yükseklik.

ANR active noise reduction Pilot kulaklıklarında dış gürültüyü önleyen bir sistem.

AoA angle of attack Hücum açısı uçağın uçuş istikameti ile kanatların ön kenarlarının arasındaki açı.

AOC air operator sertificate Hava taşımacılık ve işletmecilik belgesi.

AOG aircraft on ground Parça veya tamir gerektiği için uçamayan yerde yatan uçaklar.

AOPA aircraft owners and pilot association Uçak sahipleri ve pilotlar derneği.

AP Otopilot.

Apr approach control Yaklaşma kontrol.

Apt airport Havaalanı.

APU auxillary power unit Yardımcı güç ünitesi büyük yolcu uçakları ve jetlerinde bulunan küçük türbin motoru ana motorları çalıştırmaya yarar ve yerde iken klimayı vs çalıştırır.

ARA advisory radyo area Uçuş bilgilendirme bölgesi.

ARFOR area forecast Bölge meterolojik tahmini.

ARM anti radiation missile Radar tahrip füzesi.

ARP aerodrom referans point Havaalanı referans noktası.

AS altostratus Bulutlar.

ASDA accelerate stops distance available Hızlanıp durmaya yetecek pist uzunluğu var.

ASI airspeed indicator Hava hızıölçeri uçağın havadaki hızını ölçen cihaz.

ASM air to surface missile Havadan yere füze.

 

Aspect ratio Uçağın kanadının inceliğini ve akıcılını nitelemeye yarayan ölçü-oran.

ASR altimeter setting region Altimetre ayarlama bölgesi kontrolör tarafından verilen bilgiler doğrultusunda QNH ayarı yapılması.

ASRAAM advanced short range air-to-air missile Geliştirilmiş havadan havaya kısa menzilli füze.

ASW anti submarin warfare Denizaltı karşı harbi.

ATA actual time of arrival Kesin varış süresi.

ATC air traffic control hava trafik kontrolü.

ATCA air traffic kontrol assistant Hava trafik kontrol asistanı.

ATCC air traffic control center Hava trafik kontrol merkezi.

ATCO air traffic control officer hava trafik kontrol görevlisi.

ATD actual time of departure kesin kalkış süresi.

ATIS automatic terminal information service Otomatik terminal bilgilendirme servisi. Banda kaydedilmişi güncel bilgileri yayınlar.

ATLB air transport liscensing board Hava taşımacılığı tescil dairesi.

ATM airspace and traffic management Havasahası ve trafik idaresi.

ATPL airtransport pilot lisance Hava taşımacılığı pilot lisansı 20000 kg üstü uçakları kullanacaklar için gereklidir.

ATS air traffic service Hava trafik hizmeti.

ATSORA airtraffic service outside regulated area Kontrol dışı bölgede hava trafik hizmeti.

ATZ areodrom traffic zone Havaalanı trafiği bölgesi bir hava alanının en uzun pistinin orta noktasından itibaren 2 ya da 2,5 nm (4km) çapında ve yerden 2000 feet (600 metre) yüksekliğe kadar korunan alandır.

AUW all-up weight Tam yüklü ağırlık (uçaklar için).

avgas aviation gasoline Uçak benzini pistonlu uçaklarda kullanılır. Oktan sayısı yüksektir.

avtur aviation turbine fuel kerosen Turboprop ve jetlerde kullanılan uçak yakıtı.

AWACS airborne warning and control system Havadan erken uyarı ve kontrol sistemi.

AWG aural warning generator İşitsel ikaz cihazı.

AWR airborne weather radar Meteroloji radarı.

Awy airway Hava yolu.

base leg crosswind segment off aredrom bir hava alanında rüzgar altı paterni ile son yaklaşma arasındaki uçuş ayağıdır.

B

BBJ boeing bussines jet Boeing’in özel iş jeti. 737 bazlı.

BBW brake by wire Pilot frenleme emrinin tekerleklere hidrolik veya mekanik olarak değilde elektrik kablosu ile iletilmesidir.

bcn beacon İşaret verici.

BCP break cloud procedure Buluttan çıkış prosedürü.

BCPL basic commercial pilot licence Temel ticari pilot lisansı.

BFL balanced field lenght Bir uçağın v1 hızında motor arızasına maruz kalsa da 50 ft kadar tırmanabileceği yeterlikte pist uzunluğudur.

BFO beat frequancy ossilator Uçaklarda kullanılan otomatik yön bulucularda gidilecek beaconu belirlemeye yarayan sesli düzenek.

bizjet bussines jet Özel iş jeti.

BKN broken cloud (5 ten 7 oktaya kadar olan bulut kalınlığı).

BOW basic operating weight Temel işletme ağırlığı ekipmanlar yakıtı ve pilotu dahil yüksüz olarak.

BRG bearing Yöneliş. Bir uçağın yatay (ufki) doğrultusu. Pusula derecesiyle ifade edilir.

B-RNAV basic area navigation system Bir uçağın GPS VOR DME olmadan uçuşun %95 inde artı eksi 5 nm den daha fazla rotadan sapmadan seyrini tamamlayacak şekilde ekipmana sahip olmasıdır.

BRS ballistic recovery system Hafif uçaklarda hasar sonucu veya kontrol kaybında güvenli inişe imkan veren roket sistemi.

C

C celsius veya compas Derece veya pusula değeri.

CAA civil aviation authority Sivil havacılık idaresi.

CAS calibrated air speed Düzeltilmiş hava sürati yüksekliğe ve hava yoğunluğuna bağlı olarak değişiklik gösterir.

CAT clear air turbulance Açık hava türbülansı.

CAVOK ceiling and visibility Ok görüş uzaklığı ve tavan net en az 5 km görüş alanı en az 5000 feet bulutsuz yağışsız sis fırtına vesaire olmayan açık hava.

CAVU ceiling and visibility unlimited Görüş uzaklığı ve tavan sınırsız. En az 10 km görüş uzaklığına sahip gökyüzü de tamamen bulutsuz olması gerkmektedir.

Cb cumulunimbus cloud (Bulut).

CC cirrocumuus cloud (Bulut).  

Cd coefficient of drag Sürtünme katsayısı.

CDI course deviation indicator VOR indicatöründeki düşey iğne. Seçilen VOR radayaline göre uçağın konumunu gösterir.

CDU control display unit Kontrol göstergeleri tablosu.

ceiling height above ground below 20000 feet. Yerden yükseklik 20000 fite kadarki katman (6000 metre). Bir uçağın service ceilingi servis tavanı denince 100ft/min den daha fazla tırmanamadan çıkabildiği yükseklik anlaşılır.

CFD computation fluid Dinamik akışkan dianmiğinin hesaplanması.

CFI chief flying instructor Sorumlu uçuş öğretmeni.

CFIT controled flight into terrain Yere doğru kontrollü uçuş.

CFRP carbon fibre reinforced plastik Karbonfiberle güçlendirimiş plastik.

CG centre of graviti Yerçekimi ağırlık merkezi. Her uçağın cg si ağırlık merkezi farklıdır. Bu sınırları aşacak şekilde uçağın yüklenmesi durumunda kontrol etmek zorlaşır ve tehlikeye girer.

CH compass heading Pusula istikameti.

chord width of wing measured form leading to trailing edge Bir kanadın hücüm kenarından firar kenarına enlemesine kesitindeki genişlik.

CHT cylinder heat temperature Bir veya birden fazla silindir başı sıcaklığını olçen cihaz.

CI cirrus cloud (Bulut).

circuit pattern around of an aeredrom which aircraft fly Alan turu. Bir hava alanında kullanımdaki pistini referans alan sağa veya sola doğru olabilen sanal dikdörtgen şeklindeki uçuş yolu.

CKD complitely knocked down Tamamen sökülmüş bir uçağın başka bir bir yerde monte edilecek şekilde iyice sökülmesi.

CI coefficient of lift Kaldırma katsayısı.

clamped closed aerodrom Hava trafiğine kapalı. Havaalanı.

cld cloud Bulut.

clean condition of aircraft flaps and gear retracted Havadaki bir uçağın flapları ve iniş takımları içeri alınmış hali.

clearance authorization as requested given by controller Uçuş kontrolöru tarafından pilota verilen izin (kalkış iniş taksi vb için).

CMATZ combined air traffic military zone Birleşik askeri hava trafik bölgesi

C of A certificate of airworthiness Uçuşa elverişlilik bölgesi.

C of E certificate of experiance Deneyim belgesi hususi pilotlara özel testlerden sonra 13 aylık süre ile verilen belge.

C of P centre of pressure Kaldırma kuvvetinin uçağa etki eden noktası.

C of T certificate of test Sınav sertifikası.

COO chief operating officer Baş işletme görevlisi.

CPL commercial pilot licence Ticari pilot lisansı.

CR counter rotating Genellikle çift motorlu uçaklarda tork etkisinin gidermek için motorların dönüş yönünün birbirine zıt olacak şekilde ayarlanmasıdır.

Critical altitude maximum density altitude to maintain continious rated power Pistonlu motorların maksimum gücünü devamlı surette erebileceği son yükseklik sınırı.

Critical engine the engine on multi engine aircraft whose failur will affect safety control etc Birden fazla motorlu uçaklarda, bozulması durumnda kontrolun zorlaşacağı ve tehlikeye gireceği motora denir.

CRM cocpite resource management Kokpit kaynaklarının idaresi.

Crosswind (leg) Bir hava alanında uçağı kalktıktan sonra döndüğü rögar altı öncesi uçuş ayağıdır.

CRP compulsory reporting point Zorunlu rapor verme noktası. (uçuş esnasında pilotlar için).

CRS course Uçağın gitmek istediği yatay doğrultunun pusala derecesi ile ifadesi.

CRT cathod ray tube catod Işın tüpü. Televizyon ekranları modern uçakların gösterge paneli.

c/s callsign çağrı kodu

CS cirrostratus cloud (bulut) also constant speed propeller Sabit hızlı pervane anlamına da gelir.

CTA control area Kontrol bölgesi.

CTP chief test pilot Şef test pilotu.

CTR control zone Hava kontrol bölgesi.

CU cumulus cloud (Bulut).

CVR cockpit voice recorder Pilot köşkü ses kayıt cihazı.

CW clok wise Saat istikametinde.

CZ control zone Kontrol bölgesi.

D

DAAIS danger area activity information service Tehlike bölgesi aktivite bilgilendirme servisi.

DAC danger area crossing service Tehlike bölgesi geçiş servisi.

DADC digital airdata computer system Dijital hava veri bilgisayar sistemi.

dB decibel Ses miktarı ölçü birimi.

D&D distress &diversion centre 24 hour listening service on VHF and UHV emergency frequency and locate them 24 saat bouynca UHF ve VHF bantlarındaki acil durum çağrılarını dinleyip gerekli yardımı yönlendiren servis merkezi.

deadstick descent and landing without engine power Motor gücü olmadan ve pervane dönmezken alçalma ve iniş yapmak.

DCT direct doğrudan.

dead side opposite side of an airfield circuit pattern Yaklaşmakta olan uçakların iniş için havalanı trafik yörüngesine girdikleri uçuş yolunun tam tersi istikamet.

Decca hyperbolic area navigation system Daha çok denizcilik amaçlı kullanılan kuzey avrupada konuşlanmış bir dizi yer istasyonlarınca gönderilen sinyal alış verişine göre çalışan seyrüsefer sistemi.

density altitude pressure altitude corrected for air temperature Hava sıcaklığı için kalibre edilen basınca göre yükseklik.

DERA defance evaluation and research agency Savunma değerlendirme ve geliştirme ajansı. (İngiltere’de).

DETRESFA disstres phase of rescue Arama kurtarma çalışmasının tehlikeli endişeli anı.

DF direction finding Yön bulma. Havaalanı servisleri tarafından sağlandığı gibi uçaktaki ekipmanlarca da sağlanır.

DG directional gyro Yönlü cayro. Ayrıca DI ye bakınız.

DH decision height Karar yüksekliği. Bir alana inişte pilotun piste ne kadarlık bir alçalış oranı ile ineceğini pisti görüp göremediği, inişi yapıp yapmama, pisti kaçırırsa, inişten vazgeçme, prosedürlerinin nasıl uygulanacağına karar verilen yüksekliktir.

DI direction indicator Yön göstergesi uçağın manyetik istikametini gösteren bir cayro aleti. pusuladaki okuma hatalarından uzaktır. Yalnız arada bir pusula ile senkronize edilmesi erekmektedir. Doğru bir yön tayini için.

DME distance measuring equipment Mesafe ölçüm aleti. Yer ve hava kombinasyonlu bir aygıttır. Yer istasyonlarından alınan sinyaller ile uçaktan yer istasyonuna gönderilen sinyallerin hesaplamasını yaparak aradaki farkı hesaplayarak mesafeyi verir. ayrıca yere göre uçağın hızını ölçebildiği gibi tahmini varış süresini de gösterir.

Doppler the cange in frequancy of light or radyo waves when source and receiver in motion Sesin ışığın ya da radyo sinyallerinin başka bir ortam ve nisbi hareket halinde oluşlarına bağlı olarak gelişen etki.

downwind the segment of an active runway flown resiprokal Rüzgaraltı, bir havalanında kullanılan pistin paralelinde pistin uçuş istikametine ters uçuştur.

DP dev-point Pusulanın sapma açısı.

DR dead reckoning plotting position by calculating speed course time and wind against last known position Kör tahminle yol bulma. Uçağın en son uçtuğu pozisyonu nazarı dikkate alarak hızı rüzgârı ve istikameti de hesaba katarak o anda nerede bulunduğunu nereye doğru gitmekte olduğunu bulmaktır.

 

(örneğin uçuşta kaybolmada başvurulan yöntemdir).

dry emty fuel Yakıt tanklarının boş olduğunu ifade eder tersi wet’dir. (dolu).

Duplex radio system using seperate chanel for receiving and transmitting Alıcı kanalı ayrı verici kanalı ayri iki frekans kullanan radyo sistemi.

DVOR doppler VHF omnidirectional range Ayrıntı için VOR a bakınız.

Dropping zone for parachuting etc. Paraşüt indirme,  havadan yardım vs için uçaktan mühimmat ve birlik bırakma yeri.

E

   EAA experimental aircraft association Deneysel (kendiyapım) uçak birliği.

EADI electronic attitude director indicator Televizyon ekranlı durum göstergesi. EFIS e de bakın.

EAT estimated approach time Tahmini yaklaşma süresi.

ECM electronic countermeasures Elektronik karşı önlem.

ECU electronik control unit Elektronik kontrol birimi.

EDU elektronic display unir Elektronik gösterge ünitesi.

EET estimated elapsed time Tahmini geçen süre.

EFAS electronic flash approac light system Elektronik flaş aydınlatmalı yaklaşma sistemi.

EFATO engine failure at take-off Kalkışta motor arızası.

EFIS electronic flight instrument system elektronik uçuş aleti sistemleri. Günümüzde bir çok uçuş göstergelerinin yerini ekranlı elektronik göstergeler almış adına cam kokpit denilen yeni bir tasarımın öncüsü olmuştur.

EGT exhaust gas temperature Eksoz gazı sıcaklığı.

EHSI electronic horizontal situation indicator Elektronik ahaki durum belirteci HSI ye de bakın.

EICAS engine indicating and crew alerting system Yeni nesil yolcu uçaklarında bulunan tv tüplü elektronik motor göstergeleri bir arıza durumunda personeli uyaran sistem.

ELBA emergency locatation beacon aircraft Acil durum yer tesbiti yapan işaretçi uçak.

elev elevation yükselme.

elevon control surface of tailles airkraft Yatay kuruk stabilizesi olmayan delta kanatlı uçakların hem elevator (kaldıraç) hemde aileron (kanatcık) görevi yapan kontrol yüzeyi.

ELİNT electronic inteligence Elektronik haber alma.

ELT emergency locator transmitter Acil durum yer belirten verici cihaz. Uçağa monte edili bir çeşit radyo verici uçak bir yer çarpmasıyla veya denize iniş yapması (ditching) durumunda aktive olur ve arama kurtarma ekibine yerini bulması için sinyal gönderir.

encoding altimeter Bir çeşit elektronik altimetre. Transponderle hava trafik kontrolorüne veri ileterek uçağın yüksekliğini bildirir.

EROPS extended range oprations Uzatılmış menzil operasyonları. Genellikle çift motorlu yolculuğun büyük bölümü su üzerinde geçen uçaklarla ilgili deyim.

est estimated Tahmini.

ETA estimated time of arrival Tahmini varış süresi.

ETD estimated time of departure Tahmini kalkış süresi.

ETE estimated time en route Tahmini yolda geçen süre.

ETOPS extended range twin engine operations Çift motorlular için uzatılmış menzil operasiyonları.

Eurocontrol Avrupadaki hava trafiğini düzenleme ve kontrol etmekle görevli 27 avrupa ülkesinin üye olduğu merkezi Belçika ve Hollanda’da olan kuruluş.

F

F fahrenheit Isı birimi.

FAA Federal havacılık idaresi Amerikadaki sivil havacılık kuruluşu.

FADEC full authority digital engine control Tam donanımlı bağımsız dijital motor kontrol ünitesi.

FAF final approach fix Aletli iniş için yaklaşmaya başlanılan nokta.

FAR federal aviation regulation Federal havacılık düzenlemesi. Mesela FAR-23 denince azami kalkış ağırlığı 12500lb yaklaşık 6000 kg kadar olan uçaklar hakkındaki düzenleme ve tescil kaideleri anlaşılır.

FBL fly-by-light Pilot kontrol kumanda emirlerinin mekanik kablolar ile değilde fiber optik sistemlerle ilgili kumanda yüzeylerine iletilmesidir.

FBW fly-by-wire Pilotun kumanda emirleirinin konrol yüzeylerine mekanik bağlantı yerine elektrikle iletilmesidir.

FCL flight crew licencing Uçuş personeli yetkilendirme.

Fcst forecast Hava tahmini.

FDR flight data recorder Uçuş veri kaydedicisi. Kolay bulunsun göze görünsün diye turuncu renkte olmasına rağmen adına karakutu denilen içinde uçağın uçuş parametrelerinin muhafaza edildiği (yükseklik, hız,  yönü vb gib) bir kaza sonrasında incelemek üzere kaydedilen kutu.

feather of a proppeler Genellikle pervaneye ait bir özellik. Kalkışta ve tırmanışta performans arttıracak şekilde pervane açısının değiştirilmesi veya düz uçuşta sürat yapmak için gerekli ayarlamayı yapmaya yarayan bir özellikle ayrıca motorlu glider’larda pervane içeri katlanabilir.

FEW few cloud Az bulutlu. 1-2 oktas.

FF fuel flow Yakıt akışı.

FFPS free fall parachuting site Serbest düşme paraşütle atlama sahası.

final final approach Son yaklaşma inişi son aşamasıdır ve piste yaklaşık 4 nm (7.2 km) kaladan itibaren başlayan aşamadır.

FIC flight information center Uçuş danışma danışma merkezi.

FIR flight information region Uçuş bilgilendirme merkezi.

FIS flight information service Uçuş bilgilendirme servisi.

FJ fast jet hızlı jet (askeri).

FL flight level Uçuş seviyesi. Standart atmosfer basıncına ayarlanmış (1013.2 mb)altimeterenin göstediği irtifa değerinin foot cinsinden yüzdelik ifadesi, yani FL 330 demek 330×100=33000 feet demektir, aynı şekilde 9000 feet FL90 olarak ifade edilir.

flag warning signal in certain flight instrument Bazı seyrüsefer aygıtlarında aletin yeterli doğrulukta çalışmadığını veya yer istasyonundan alınan sinyallerin yeterli olmadığını belirten ikaz işareti.

flameout combustion failure in a tirbune engine Türbünlü motorlarda motorun ateşleme arızası güç kaybı ile neticelenen motor durması.

flaperon control surface acting as flaps and aileron Hem flap hem de kanatçık olarak görev yapan kumanda yüzeyi.

flat rating tirbünlü yada turboshaft Motorlarda deniz seviyesinden yüksek irtifalara kadar sabit güç üretmesini sağlayacak şekilde rolanti ve motor güç ayarlaması.

flicker effect nausea, vertigo effect Dönen pervanelerin günışığında yansıyan parlamalarına bakmak sonucu oluşan baş dönmesi, deniz tutması veya göz kamaşması etkisi.

FLIR forward looking infrared İleri bakışlı kızıl ötesi alıcı.

FLPFM foot launched powered flying machine Motor takviyeli insan koşmasıyla, havalanan bir çeşit paraşüt paramotor.

flt flight uçuş.

flutter unstable oscillation of an aerofil surface in flight which can lead to catastrofic airframe failure Uçağın dış uçucu yüzeylerinde meydana gelen kararsız-rastgele titreşimler (uçağın harabiyetine yol açabilir).

FM frequancy modulation Bir çeşit radyo yayın sistemi.

FMC flight menagement computer Uçuş yönetim bilgisayarı. Genellikle yolcu uçaklarında bulunan gidilecek limanlar rotalar varış satleri vs gibi bilgilerin bulunuğu otopilotla birlikte çalışan pilotun iş yükünü azaltan sistem.

FMS flight mnagement system Uçuş idare sistemi.

FO first officer Yardımcı pilot.

FOB fuel on board Uçağımda yakıt var (acil iniş yapma durumunda yangın tehlikesine karşı geekli tedbirlerin alınacağını hatırlatır).

FOD foreign object damage Yabancı madde hasarı.

FPL filled flight plan Uçuş planı doldurulmuş.

fpm feet per minute dakikadaki feet (30.8 cm) sayısı tırmanma veya alçalma oranı ölçüsü.

free call atc statement advising to pilot change frequancy when ready Pilota istediği zaman frekans değiştirebileceğini belirten kontrolör mesajı.

FRTOL flight radiotelephony operator licence Uçuş telsiz kullanıcı belgesi her havacı için gereklidir.

FS fractotratus cloud (Bulut).

ft feet (30.8 cm lik ölçü birimi).

FTO flying training Organization uçuş eğitim organizasyonu.

FWF firewall forward Ateş duvarı (motorla kabini) ayıran bölme.

G

  g the accelaration force or gravity İvmelenme kuvveti ya da yerçekimi ivmesi yerde iken 0 dır. (+) veya (-) olabilir uçak burunyukarı doğru halde bir daire (loop) çizerse  + g oluşur sürati fazla ise g miktarı da artar, burun aşağı daire çizerse (-) g oluşur. Uçakların + g kabiliyeti, – g den daha fazladır.

g-loc g induced loss of conciousness G kuvvetinden kaynaklanan bilinç kaybı. Aşırı + g de gözler kararır ve baylma olur beynin kansız kalması. Aşırı – g de ise beyne ve gözlere aşırı kan dolar bu daha tehlikelidir birincisinin geri dönüşü varken, bu ölümcül olabilmektedir en basiti göz damarları çatlaması sonucu retinada hasar veya kalıcı körlük olabilmektedir.

GA general aviation Genel havacılık havayolu taşınmacılığı veya askeri havacılığın dışında kalan havacılıktır. Hoby, özel iş jetleri paramotor vs gibi.

GAMA general aviation manifacturer association Genel havacılık imalatçıları birliği.

GAP general aviation propulsion Genel havacılık itki gücü NASA tarafından organize edilen genel havacılık için yeni motor dizayn ve teknolojileri geliştirme programı.

GCA groun controlled approach Yer kontrollü yaklaşma. Pilota yerden precision approach radarından gelen bilgilerin (azimut yükseklik vs) iletilerek inişe yardımcı olunmasıdır. Askeri amaçlıdır.

GFT general flying test Pilot olacak olanlara uygulanan genel testtir.

Glonass global orbiting navigation satelite system Rusya tarafından uzaya gönderilen yer koordinatları bulmaya yarayan GPS sistemi. Amerikan navstar uyduları serisinin Rusyadaki karşılığı.

GMT greenwich mean time Şimdi ise artık UTC oldu.

gnd ground Yer.

go-around climb away from an approaching runway İnişi iptal et, başka sefer dene anlamına gelen söz. Eskiden overshoot idi.

GP glidepath Uçağın süzülme yolu.

gbh galons per hour Saatte harcanan yakıt miktarının galon (4.5 litre) ifadesi türbünlü uçaklar için libre/saat kullanılır.

GPS global positioning system Global yer belirleme sistemi. Öncelikle askeri amaçla düzenlenen sonra tüm civil alanlara açılan, uydular sayesinde yer yüzündeki bir noktanın koordinatlarının net şekilde belirlenmesidir. (15 cm askeri, civil içinse birkaç metre hassasiyet yanılma payı var).

GPU ground power unit Yerdeki güç ünitesi.

GPWS ground prximity warning system Yere yaklaşım uyarı sistemi. Bir çeşit radar ile çalışan yere çarpma önleyici sistem. Yere çok yaklaşıldığında çarpışmaya 15 saniye kala sesli uyarı veren sistem bunun gelişmiş şekli olan Enhanced GPWS de ise yere 60 ve 30 saniye kala aralıklarında uyaran, bunu electronik göstergede görüntüleyen ve uçağın 2000 feet çevresini tarayan modeli de mevcut.

GRADU gradual Tedrici. (meteroloji durum raporunda).

Green Genellikle yolcu uçakları için kullanılan deyim. Uçabilecek şekilde minumum aksesuar var ama donatıları eksik döşemeler dış boya ilave göstergeler vs sonradan takılır.

GS glideslope Dikey iniş çizgisi. Aletli iniş sisteminde göstergedeki dikey çizgi pisti belirleyen imleç.

G/S groundspeed Yer hızı uçağın yere göre hızı.

H

 H24 Yirmidört saat boyunca hizmet.

H+  …  Saat artı şu kadar dakika.

HAA historic aircraf association Tarihi uçak cemiyeti.

half-milliyon 1:500.000 ölçekli uçuş haritası.

HAS hardened aircraft shelter Güçlendirilmiş uçak koruganı.

Hdg heading Baş istikameti. Uçağın burnunun gösterdiği doğrultunun pusula derecesi.

Heavy suffix indicating that is large airliner Telsiz konuşmaları sonuna eklenen uçağın büyük ve yakıt yükü ile dolu olup ağır olduğunun ifade eder. Ardındaki uçakları da wake turbulance konusunda uyarır.

hertz Standart radyo frekans birimi saniyedeki titreşim sayısı.

HF high frquancy band Yüksek frekans bandı. 3-30 Mhz arasında olup uzun mesafe haberleşmesinde kullanılır.

Hg Basınç ölçü birimi, civanın sembolü.

HIAL high intensity approach lighting Yüksek etkili iniş yaklaşma aydınlatması.

HIGE hover in ground effect Helikopterler için yer etkisinde havada durma. IGE’ye de bakın.

HIRF high intensity radiated fields Yüksek etkili elektromanyetik alan.

HIRTA high inensity radyo transmission area Yoğun telsiz haberleşme alanı.

HJ sunrise to sunset Gündoğumundan gün batımına.

HMD helmet mounted display Kaska monteli gösterge.

hmr homer HF veya VHF yön bulma istasyonu.

HMR helikopter main rout Helikopter ana yolu.

HN sunset to sunrise Gün batımından gün doğumuna.

HOCAC hands on throttle and cyclic Helikopterler için eller gazda ve kumanda kolunda, (uçaklar için ise HOTAS denir) eller gaz kolu ve stick’de ergonomik kokpit dizaynıdır. Pilotun iş yükünü hafifletir askeri amaçlıdır. Pilot elini kumanda kollarından ayırmadan telsiz habeleşmesini, hedef takibini, füze kitleme ve ateşlemesini yapabilir.

HOGE hover out of ground effect Yer etkisi dışında havada asılı durma helikopterler için.

holding pattern Bir uçağın bir sonra gelecek kontrolor emrine veya iznine kadar mevcut yönünü ve istikametini muhafaza ederek uçması.

hot-and-high Yüksek ve sıcak. Yüksek rakımlı ve hava sıcaklığı. Yüksek yerde olan havaalanı tanımlaması. Uçağın performansını kısıtlar. Kalkış için yerde koşma süresi uzar. Yakıt tüketimi artar vs.

hPa hectopascal Hava basıncı ölçü birimi milibara eşit.

hrs hours Saatleri.

HRZ helikopter restricted zone Helikoptere sınırlı alan.

HUD head up display Baş üstü göstergesi. Uçaktaki göstergelerin tüm bilgilerinin bir araya toplanıp yansıtım sistemi ile ön cama yansıtılması. Böylece pilot camdan dışarı bakarken göstergeleri takip edebilir. Asıl göstergeler ise HDD head down display olarak adlandırılır.

I

 IAC instrument approach chart Aletli yaklaşma haritası.

IAOPA international council of aircraft owners and pilot association Uluslararası uçak sahipleri ve pilotlar derneği konseyi.

IAP instrument approach procedures Aletli yaklaşma usulleri.

IAS indicated airspeed Bir uçağın hava içindeki hızı. İrtifa, hava sıcaklığı pozisyon gibi etkenlere karşı düzeltilmemiş hız göstergesinden okunan değerdir. TAS’a da bakın.

IATA international air transport association Uluslararası hava taşımacılığı birliği.

ibn identification beacon Kimlik tanımlayıcı işaretçi.

i/c intercom Dahili haberleşme.

ICAO international civil aviation organization Uluslararası Sivil havacılık örgütü.

ident morse code Seyrüsefer cihazlarında yer istasyonu kimliğini belirten mors alfabesiyle gönderilen sinyal. Ayrıca telsiz cihazındaki bir düğme basılınca uçağın yer radarındaki yansıması görülür.

IF instrument flying Aletli uçuş.

IFCS integrated flight Kontrol sistemi.

IFF identification friend or foe Dost veya düşman tanımlama genellikle savaş uçaklarında özel bir sinyal göndererek dost uçaklarca tanınmaya yarayan bir tür sinyal verici.

IFR insrument flying rules Aletli uçuş kaideleri.

IFRA in flight refuelling area Havada yakıt ikmali bölgesi. (askeri)

IGE in ground effect Helikopterler için hemen altlarında bulunan yer etkisinde oluş. Helikopterler altlarında bir zemin varsa daha yüksek irtiflarda havada asılı durabilirler. (hover) Mesela bir dağ silsilesi sırtı ya da yamacı.

IGS instrument guidence system Aletli klavuz sistemi.

ILS instrument landing system Aletli iniş sistemi havalanlarına her hava şartında inmeyi sağlar. İki radyo sinyal hüzmesi uçağın pisti kolaylıkla bulmasını sağlar. Biri glideslop düşey çizgi doğru alçalma değerleri içinde kalmasını sağlar. Öbürü lokalizer oda sağa sola kaymadan pisti ortalamayı sağlar.

IMC instrument meterolojikal condition Kötü hava şartlarında aletlerle uçabilmek için gereken şartlar, lisans.

Inmarsat international maritime satellite organisation Uluslararası denizcilik seyir uydu sistemi organizasyonu.

INS inertial navigation system Bir çeşit cayroscopik temele dayanan seyrüsefer sistemi. Uçağın hızını yönün ve pozisyonunu hesap ederek o anki konumunu enlem ve boylamını büyük bir hassasiyetle tesbit edebilir. Büyük yolcu uçakları ve askeri jetlerde vardır.

IR instrument rating Aletli uçuş yetkisi.

ISA international standard atmosfer 1013,2 milibar hava basıncına ve 15 celsius derece hava sıcaklığına standart atmosfer denir. Uçakların performansları standart amosfere göredir bu şartların değişmesi hava sıcaklığının artması durumunda performans figürleri değişir. Olumsuz yönde etkilenir.

ITT inter turbine temperature Türbün içi sıcaklık.

IVSI instantaneous vertikal speed indicator Anlık dikey hız göstergesi varyometre.

J

  JAA joint aviation authorities merkezi Hollanda’da bulunan pan-european 27 üye devletin ortak girişim olan Avrupa havacılık idaresi.

JAR joint aviation requirements Yukardaki örgütün mevzuatı.

JATO/RATO jet/roket assisted take off Jet veya roket yardımı ile kalkış. Genellikle ağır askeri nakliye uçaklarında kalkış mesafesini kısaltmak için monte edilmiş destek.

Jeppesen Amerikada gelişen ve tüm dünyanın kullandığı tüm havalimanlarının yaklaşma ve iniş krokilerinin bulunduğu uçuş kartları.

K

  kHz kilohertz Radyo frekansının saniyedeki titreşim sayısı birimi. Hertzin 1000 misli.

KIAS knots indicated airspeed Hava süratinin knot cinsinden ifadesi.

kN kiloNewton Motor itiş gücü birimi 1 kN=22484 lb/st.

knot (kt) Saatte bir deniz mili (nm) değerinde havacılık hız birimi. 1 knot 1,8 km /saate eşittir.

Uçağın hızı söylenirken şu kadar knot (nat okunur) denir. Saatte… Şu kadar knot denmez.

kW kilowatt Güç birimi 1 kW=1.341 hp.

L

  lat latitude Enlem.

LCD liquid cristal display Sıvı kristal gösterge dijital ekran.

LCZ lokalizer Aletli inişte pistin yerini gösteren radyo sinyal yayıcısı.

LF low frequancy 30 ile 300 kHz arasındaki telsiz bandı.

LFA low flying area Alçaktan uçuş bölgesi. Askeri uçaklar için.

LOC localizer locator Yer belirleyici aletli inişte son yaklaşmayı yapmayı sağlayan non-directional radyo vericisi.

LOM locator outer marker locatorun Dış belirten işaret.

lon longitude Boylam.

LORAN long range low frequency hiperbolic radiyo navigation Yer istasyonlarından gönderilen radyo sinyallerinin geliş zamanlarındaki farkları ölçerek mesafe ve yön tayini yapan bir çeşit seyir sistemi. 100-110 kHz bandında çalışır ve 600-1500 nm menzili vardır.

M

 Mag magnetik Manyetik.

m/s Metre bölü saniye. Uçaklarda tırmanma hızı ölçüsü.

Mach number mach (mak) Sayısı doğru hava hızı oranı. 1 Mach deniz seviyesinde ses hızına eşittir. Standart atmosfer şartlarında (ısa) saniyede 1100 feet (330m) veya saatte 760 mil (1100 km/saat) dir.

MATZ military aerodrom traffic zone Askeri havaalanları üstünde 3000 feet’e kadar yüksekliğe ve yerde de havaalanı 5 nm çevresindeki uçuşa sınırlı alandır.

Mayday Uluslararası havacılık yardım çağrısı. peşpeşe 3 kez hızlıca tekrar ederek söylenir ve acil yardım yapılmasını zorunlu kılan çağrıdır. Fransızca m’aidez=bana yardım ediniz’den gelir.

MDA minimum descent altitude Pisti görmeden visual referans olmadan son yaklaşmada bir uçağın alçalabileceği minimum yüksekliktir. Buradan aşağı alçalınmaz.

MDH minimum descent hight Asgari alçalış yüksekliği. Pist için yeterli görüş yoksa alçalmaya başlanılmaması gereken seviye.

ME multi engine Birden fazla motorlu uçak.

Met Meteoroloji.

MF medium frequency 300-3000 kHz arasındaki radyo frekansları.

MFD multi function display Çok fonksiyonlu gösterge. Meteoroloji radarından hava durum bilgisinden tutun da haritalar, uçuş göstergeleri motor kontrol göstergelerine kadar kombine edilmiş bir çeşit tv ekranlı gösterge paneli.

MH magnetic heading Manyetik pusula yönü.

Minimums Uçuşun belirli aşamasındaki (kalkış, aletli iniş vs) hava durumu uygunluk şartları gereksinimi.

mkr marker beacon Aletli iniş sisteminin bir parçası. 75 MHZ bandını kullanan eliptik veya fan şeklinde yere dikey doğrultuda sinyal gönderen glideslop (süzülüş) çizgisi boyunca belirli noktaları belirleyen sistem. MM ve OM’ye de bakın.

MLS microwave landing system Eski ILS sistemi yerine geçmesi öngörülen yeni ve hassas aletli iniş sistemi.

MLU mid-life update Askeri veya yolcu uçaklarında faydalı ömür ortalarında servis ve kabiliyetleri arttırmak, ömrünü uzatmak amacı ile yeni ilaveler, bakım ve güçlendirmeler yapılması.

MLW maximum landing weight Azami iniş ağırlığı. Bir uçağın inmeden önce yakması veya boşaltması gereken (jettison) yakın miktarının üzerindeki ağırlığa sahip olması.

MM middle marker Orta işaretçi İLS sisteminde glideslopta karar yüksekliği, desicion pointi belirleyen işaret sistemi.

Mmo maximum operating mach number Uçağın azami işletme süratinin mach cisinden ifadesi.

Mode A Bir çeşit verici, uçağın kimliğini tesbit eder.

Mode C Uçağın kimliğinin yanında irtifasını da tesbit eden verici. (transponder)

Mode S Yukardaki A ve C modlarının sahip olduklarının yanında dijital integrasyon yeteneğine sahip transponder.

MOGAS mobile gas Araç benzini. Bazı uçak motorlarında kullanma müsadesi vardır.

MPA man powered aircraft İnsan gücü ile uçan hava araçları.

MRW maximum ramp weight Bir uçağın kalkabileceği azami ağırlıktan daha fazlası. Pist başına gidene kadar ve kalkış izni alana kadar geçen beklemede yakabileceği ağırlık fazlası.

mps metre/saniye Tırmanma ölçüsü birimi.

MSA minimum safe altitude Asgari emniyet irtifası.

msl mean sea level Deniz yüzeyinden yükseklik.

MTOW maximum take-off weight Azami kalkış ağırlığı bir uçağın yakıt ve istiab edebileceği yükle birlikte sertifikasında belirtilen kalkış ağırlığı.

N

  navaid navigational aid Seyrü sefer yardımı.

NDB non directional beacon Uçağın ADF’si tarafından alınan düşük frekanstan mors kodu ile birlikte yayın yapan radyo vericisi yön bulmaya yarar.

nM nauical miles Deniz mili 1nM=1800 metre.

NOE nap of earth Genellikle askeri uçaklarda yeryüzü kıvrımlarını takip ederek görülmeden uçmak.

NOTAM notice to airman Sivil havacılık otoriteleri tarafından yayınlanan yenilik veya değişiklikleri içeren (trafiğe kapalı alan uçuş yolları vs) bildiri.

NOTAR no tail rotor Mc donnel douglas patentli buluş. Kuyruk pervanesi olmayan helikopter onun yerine kuyruk uzantısı içinde dönen fan bulunur. Bunun oluşturduğu hava akımı kuyruk yanından dışarı atılarak anti tork efekti sağlanır.

NS nimbrostratus cloud Bulut.

NTSB national transport safety board Ulusal taşımacılık ve emniyet dairesi. (Amerikan)

NVG night vizion gogle Gece görüş başlığı.

 O

  OAT outside air temperature Dış ortam hava sıcaklığı.

OBI omni bearing indicator Çok yönlü gösterge.

OBOGS on board oxygen genarating system Askeri uçaklarda oksijen üreten sistem.

obst obstruction Engel.

OCA obstacle clearence altitude Engel aşma yüksekliği.

OGE out of ground effect Yer etkisinde olmamak helikopterler için. IGE’ye bakın.

Okta Gökyüzünün bulutla kapalılık derecesi.

1 0kta = Gökyüzünün sekizde biri bulutla kaplı demektir. (Latincede okta=8)

OM outer marker ILS sisteminde glideslop ile localiserin kesiştiği yere yerleştirilen işaretleyici.

Omega Yüksek doğruluk–düşük frekanslı uzun mesafe seyir sistemi yardımcıları. Tüm dünyada sekiz yere konuşlandırılmış yer istasyonları sayesinde askeri ve sivil yolcu uçaklarının kıtalar arası uçuşta yön bulmalarına yarar.

overcast Tamamen bulutla kaplı gökyüzü,  8 oktas bulut.

 P

 P1 pilot in command Uçağı o anda idare eden (kullanan) pilot.

P2 co pilot Yardımcı pilot.

Pan Uluslararası acil durum çağrı sinyali

PAPI precision approach path indicator Hassas iniş yolu belirteci. Havaalanı pist başlarına konmuş görerek uçuşta inişi kolaylaştıran bir dizi ışıklı işaretçiler.

PAR precision approach Radar Hassas yaklaşma radarı. Birincil radar ekipmanı son yaklaşmadaki uçakların yükseklik hızı ve yolunu takip ederek onları inişe getiren sistem.

pax passengers Yolcular.

permit to fly Uçuş müsaadesi. Eski uçağın replikaları, restoreleri ve evde yapılanlar için verilen uçabilirlik izin belgesi.

PF pilot flying Birden fazla pilotlu uçaklarda uçağı o anda kullanan pilot.

PFD primary flight display Birincil temel uçuş göstergeleri.

PIC pilot in command Uçağı o anda kullanan pilot.

PIO pilot induced oscilation Aşırı kumanda uygulaması sonucu düz uçuşta meydana gelen dalgalanma ve salınımlar.

PLN flight plan Uçuş planı.

PMS performance menagement system Güç denetim sistemi.

PNF pilot non flying Çok pilotlu uçaklarda uçağı o anda kullanmayan pilot.

POB persons on board Uçakta yolcu var anlamında.

POH pilots operating handbook Uçağın kullanım kılavuzu.

PPL privat pilot licence Hususi pilot lisansı. PPL (H) helikopterler için. PPL (microlight).

PPO prior permition only Sadece önceden izin alınarak inilen havalanları.

Procedure turn Aletli inişte uçağın son yaklaşmaya girmesi için gidiş istikametinin zıddına döndüğü safha.

psi pound per square inch Basınç birimi.

PTT press to talk /transmitt Kontrol kolu üzerinde bulunan telsiz haberleşmesini sağlayan mikrofon düğmesi.

Purple airspace Kraliyet ailesinin uçuşu için notamlanan özel hava sahası (İngiltere).

Q

  QFI qualified flying instructor Yetkili uçuş öğetmeni.

QDM magnetic heading to a direction finding station Yön bulma istasyonuna doğru yönelinen manyetik istikamet.

QDR magnetik bearing from the sation Yer istasyonundan geri dönüşte istikamet.

QFE atmosferic pressure at aerodrom Havaalanı bölgesinde hava basıncı.

QNE 1013,2 milibara ayarlı altimetre.

QNH Havaalanı dışında kalan bölgede deniz seviyesinden yükseklik yerel metereoloji istasyon verilerine göre ayarlanır.

QUJ true bearing Gerçek istikamet.

 R

 R&D research and development Araştırma geliştirme (ar-ge).

rabbit lights Havaalanında yanıp sönen ışıklar.

RAM radar absorbent materiyal Radar sinyallerini emici madde.

RAS rectified airspeed Düzeltilmiş hava sürati dış ortam sıcaklık istikamet vs açısından göstergedeki hızın yukardaki şartlar gözönünde bulundurularak gerçek hızın bulunmasıdır.

RASA radar advisory servis area Radarla kontrol edilen hava sahası uçak trafiğini güvenli şekilde yönlendrilmesi.

RAT ram air turbine Uçağın elektrik sistemlerinde arıza meydana geldiğinde aşağı salınarak hava akımının geçişinden elektrik elde eden sistem.

Rate 1 turn Birinci derece dönüş saniyede 3 derecelik dönüş ifa edecek şekilde yatış dakikada 180 derece.

Rating Pilot lisansına yeni yetkiler eklemek gece uçuş veya aletli uçuş yeteneği gibi.

RCL runway centre line Pistin orta çizgisi.

RH relative humidity Nisbi nem.

RMI radio magnetic indicator DI, VOR ve ADF ile kombine şekilde çalışan yer istasyonuna yönü ve uçağın doğrultusunu gösteren seyrüsefer yardımcı cihazı.

RNAV aea navigation Bir çeşit bilgisayar destekli radyo navigasyon sistemi.

RON remain overnight Gece boyunca kalmak uçmamak.

RP reporting point Rapor verme noktası.

RPS regional pressure settings Bölgesel altimetre basınç ayarlamaları.

RPV remotely piloted vehicle Uzaktan kumandalı hava araçları.

RT radio telephony Telsiz haberleşmesi.

RTO rejected take-off Kalkıştan vazgeçme.

RVR runvay visual range Pistte görüş mesafesi.

RVSM reduced vertical seperation minimums  ‘Dikey ayırmanın, FL290 ile FL410 arasında 1000’ indirilmesi.

RW runway Pist.

RWR radar warning receiver Radar uyarı alıcısı. Askeri uçaklarda tehdit algılama sistemi radar güdümlü füze algılayıcısı.

Rx receiver Radyo alıcısı.

 S

 SAM surface to air missile Yerden havaya füze.

SAR search and rescue Arama ve kurtarma.

Sarsat sattelite aided tracking system Uydu destekli takip sistemi.

SAS stability augmentation system Stabiliti güçlendirme sistemi. Helikopter ve uçaklarda stabiliteyi kararlı uçuşu kolaylaştıran bir çeşit uçuş kontrol kumanda sistemi.

SBW steer by wire Kablo ile dümen kontrolü uçağın ön tekerleklerinin istikamet kontrolü. (direksiyonu) Mekanik değil elektrik kablosu ile gönderilmesidir.

SC stratocumulus cloud Bulut.

SCT scattered cloud Parçalı bulutlu 3-4 okta bulut.

Selcal sellective call Özel çağrı. Genellikle kıtalararası uçan büyük uçaklarda ışıklı veya sesli uyarı gönderebilen bir haberleşme ikaz sistemi.

Short final Piste 2 nm den az kalan bir uçağın yaptığı telsiz anonsu.

shp shaft hourse power Türbünlü uçaklarda güç birimi.

SIGMET Hava durumunun kötüleşeceği uyarısı.

SKC sky clear Hava açık.

sl sea level Deniz seviyesi.

SLAR sideways looking airborne radar Yana bakışlı uçaktaki radar.

SLMG self lounching motor glider Başka bir uçağın çekmesine gerek kalmadan kendi motor gücü ile havalanan motorlu planör.

SMOH since major overhoul Son temel bakım ve motor indirmeden bu yana (geçen uçuş saati).

sm statute mile Kara mili 1600 metrelik uzunluk birimi.

socked-in Trafiğe kapalı havaalanı.

SOP standard operating procedure Standart işletme yöntemi.

Squawk Transponderle önceden belirlenmiş kod göndermek. SSR’ye de bakın

SR-SS sunrise to sunset Gündoğumundan gün batımına.

SSBJ supersonic bussines jet Sesten hızlı iş jeti.

SSR secondary surveillence radar Yerde konuşlandırılmış ve uçağın kimliğini sorgulayan bir radar. Uçaktaki transponder ile uyumlu çalışır.

ST stratus cloud (Bulut).

stall Süratsiz kalma. Kanat üzerindeki hava akımını bozulması.

STAR standar terminal arrival route Havaalanı terminaline ulaşma yolu.

STOL short take –off and landing Kısa mesafede iniş ve kalkış.

STOVL short take-off and verticl landing Kısa mesafede kalkış ve dikine iniş.

STP standart temperature and pressure 15 derece ve 1013,2 mbar.

SVFR special visual flight rules Özel görerek uçuş kaideleri. VFR’a da bakın.

T

  T true Doğru.

TA transition altitude IFR trafiğinin flight levels kullanması gereken yükseklik.

TACAN tactical air navigation system UHF frekansından sinyal gönderen ve devamlı surette uçağın seçilen istasyona göre mesafesini ve doğrultusunu hassas bir şekilde veren seyrüsefer yardımcısı. Esasen askeri uçaklar için geliştirilmiş olsa da, uygun DMF mesafe tayin edici donanıma sahip sivil uçaklarca da kullanılabilir.

TAF terminal aerodrom forecast of weather Terminal hava tahmin.

TAS true airspeed Dış hava sıcaklığı ve irtifaya göre düzeltilmiş hava sürati.

T&S turn and slip indicator Dönüş ve kayma göstergesi.

TBO time between overhouls Uçak üreticilerinin motor yenileme için tavsiye ettikleri motor ömrü süresi. Saat olarak.

TBW throtle by-wire Elektrik kontrollü gaz kolu.

TCAS traffic allert and collusion avoidence system Trafik uyarı ve çarpışma önleyici sistem. Yer radarından bağımsız uçağa monte edilmiş radar sistemi ile çalışan bir sistem iki tipi vardır. TCAS-1 sadece trafik yakınlaşma uyarısında bulunur ama ne tarafa manevra yapılması gerektiğini söylemez. TCAS-2 ise uyarıda bulunduğu gibi, sakınma reaksiyonunun ne yöne olması gerektiğini de tavsiye eder.

TGT turbine gas temperature Türbün gaz sıcaklığı.

TH true heading Gerçek istikamet.

THR treshold Pistin başlangıç kısmı, eşik.

TIT turbine inlet temperature Türbün ağzı girişi sıcaklığı.

TL transition level flight Levele geçiş aşamasının en alt sınırı.

TMA terminal control area Terminal kontrol bölgesi.

T/O take off Kalkış.

TODA take off distance availible Kalkış için yeterli mesafe var. (pistler için).

TODR take- off distance required Yeterli kalkış mesafesi gerekli.

T/R thrust reversers Motorun itki gücünü ters çeviren kapaklar. Böylece güç ileri yönelir ve uçak indikten sonra pistte daha kısa mesafede durur.

track iz Bir uçağın yere göre izlediği gerçek yol.

transponder Radyo vericisi-alıcısı.

TT true track Gerçek uçuş yolu.

TTAF/E total time airframe/engine Toplam motor ömrü ve gövde uçuş saati.

TTSN total time since new Uçak ilk alındığından beri toplam uçuş saati süresi.

TVOR terminal VOR Havaalanlarında yaklaşmaya yardımcı olan düşük güçte bir yer VOR istasyonu.

TWR tower Kule.

TWY taxiway Taksi yolu. Terminalden piste giden yol.

tx transmitter Verici.

U

 UAV unmanned aerial vehicle İnsansız hava aracı.

UCAV unmanned combat aerial vehicle İnsansız savaş hava aracı.

UDF UHF direction finding UHF yön bulucu.

UHF ultra high frquency 300-3000 MHz bandındaki radyo frekansları.

UNL unlimited Sınırsız.

UTC universal time coordinated Artık GMT yerine kullanılan zaman dilimi. Zulu’ya da bakın.

V

V-speeds Uçaklarda kullanılan V hızı çeşitleri.

V1 desicion speed Kalkıştan vazgeçme kararı. Hızı v1 e kadar kalkıştan vazgeçilebilir ama v1 hızı geçildikten sonra kalkış gerçekleştirilmelidir. Yoksa durmak için yeterli pist mesafesi kalmamaktadır.

Va design maneuvering speed Bir uçağın (gövdeye hasar vermeden) aşırı manevra kaldırabileceği hız sınırıdır.

Vfe Flap indirme azami hızı. Bu hızdan sonra flaplar toplanmalı. Hız göstergesindeki beyaz bölgenin sonudur.

Vle tekerlekler açılmış halde yapılabilecek maximum hızdır

Vmc Minumum kontrol hızı. İki motorlu uçakların bir motorları durduğunda manevra yapabilmeleri için muhafaza etmesi gereken asgari hız sınırı.

Vmo Maksimum operasyon hızı.

Vne velocity never exceed Asla geçilmemesi gereken sürat. Göstergedeki kırmızı bölge.

Vno Normal kullanım hızı. Gövdeye zarar vermeden yapılacak son hız. Göstergedeki yeşil bölgenin sonu.

Vr velocity rotate Kalkış için burnu kaldırmaya başlama sürati.

Vso Azami kalkış ağırlığında tekerlekler açık flaplar indirilmiş halde iken stall hızı.

Vx Tüm motorların tam güçte en iyi tırmanma açısı.

Vxse Motor arızasında en iyi tırmanma açısı.

Vy En iyi tırmanma oranı.

Vyse Motorlar çalışmazken en iyi tırmanma oranı. Göstergedeki mavi alan.

VAD visual approach and departure chart Görerek yaklaşma ve kalkış haritaları.

VAL visual approach and landing chart Görerek yaklaşma ve iniş kartları.

Var variation Pusula sapması.

VASIS visual approach slope indicator system Piste inişi kolaylaştıran ve görerek iniş için hazırlanmış renkli ışıklar sistemi.

VDF very high fequency direction finding Çok yüksek frekanslı yön bulma.

VFR visual flight rules Görerek uçuş kaideleri.

VHF very high frquency 30-300 MHz bandındaki radyo frekansları.

vis visibility Görüş uzaklığı.

VLA very light aircraft Çok hafif uçak.

VMC visual meterological condition Görerek uçmak için gerekli hava durumu. Şartları 5 millik görüş uzaklığı buluttan 1000 feet dikey uzaklık (300 metre) 1 nm (1800 metre) yatay uzaklıkta olacak şekilde uçuş şartlarının bulunmasıdır.

Vnav vertical navigation Dikey gezinti.

VOR very high frequency omnidirectional range 108-118 MHz bandında çalışan radyo navigasyon sistemi. Yerdeki vor istasyonu iki fazlı 360 dercelik açıyla sinyal gönderir. Uçaktaki alıcı da pilota yönü ve radyali belirtir.

VORTAC VOR ile TACAN bileşimi.

vortex Girdap. Uçakların arkasında bıraktıkları karışık dağınık etkili hava kütlesi.

VP variable pitch Bazı pervaneli uçaklarda uçuş esnasında pervane açısını ayarlama sistemi.

VRP visual reporting point VFR’de uçan uçakların geçtiklerinde rapor etmeleri gereken yer işaretleri.

VSI vertical speed indicator Tırmanma ve alçalma miktarını gösteren birincil uçuş göstergelerinden biri.

V/STOL vertical/short  take-off and landing Dikine/kısa mesafede kalkış ve iniş.

VTOL vertical take-off and landing Dikine kalkış ve iniş.

W

  WAC world aeronautical chart 1:1000000 ölçüsünde.

wake turbulance Bir uçağın uçuş esnasında ardında bıraktığı darmadağın aşağı batan hava kütlesi. Büyük uçakların arkasında bıraktıkları bu vorteksler 3 dakika kadar sürmekte dağılmadan buralara giren küçük uçaklar hafif kontrol kaybından düşmeye varan neticelerle karşılaşabilirler.Eskiden bunu pervanenin yaptığı sanılıyordu ama jetler çıktıktan sonra da devam etmesi bunun pervaneye bağlı değil her uçağın arkasında kalan ve ciddi tehlikeleri olan bir şey olduğu görüldü.

WAT weight and temperature Ağırlık ve sıcaklık.

wet Yakıtla dolu anlamına gelir. Uçak kiralarken yakıt dahil anlamındadır. Karşıtı dry.

wfu withdrawn from use Kullanımdan kaldırılmış.

windshear Rüzgar yönü ve şiddetinde yerel olarak meydana gelen ani değişim. Genellikle yere yakın olurlar. Kalkış ve inişte uçakları ters anında yakalarsa ani hız kaybına ve düşüşe yol açabilirler.

WP waypoint Yol. Güzergah noktası.

W/V wind velocity Rüzgar hızı.

Wx weather Hava durumu.

X

  XC cross country 90 milden fazla mesafeye uçmak. (genelde hafif GA uçaklarda).

xmsn transmission İleti. Radyo yayını.

xpdr transponder Radyo vericisi.

Z

zero-timed Bir uçak motorunu yenilemek, sıfırlamak.

Zulu Dünyada tüm uçuşlarda kullanılan zaman standardı. Eskiden GMT idi. Şimdi ise coordinated universal time UTC.

 

Hazırlayan :   Remzi ÖZTÜRK

Webmaster : Celal UZAR

 

 

HAVACILIK TERİMLERİ

 A

Air To Surface = Havadan Yüzeye (Karaya).

Airbrush = Hava Püskürtmeli Hava Tabancası.

Aileron = Eleron, Yatırgaç.

Airfoil = Kanat profili.

Airworthiness Directive = Uçuşa Elverişlilik Direktifi.

Aeroelasticity = Aeroelastisite.

Aerospace = Havacılık.

Armed Forces = Silahlı Kuvvetler.

After-Burner = Art Yakıcı, Art Yanmalı.

Armoured = Zırhlı.

Aspect Ratio = Açıklık Oranı.

Aerodynamic Center = Aerodinamik Merkez.

Airship = Zeplin, Hava gemisi.

B

Boost protective cover = Isı giderici.

Best Endurance Flight = Azami Süre Havada Kalma Uçuşu.

Best Range Flight = Azami Menzil Katetme Uçuşu.

Biplane = Çift kanatlı uçak.

C

CAP (Combat Patrol) = Devriye Uçuşu.

Canard = Ördek.

Carrier = Taşıyıcı.

Ceiling Altitude/Height = Tavan İrtifası.

Center of Gravity = Ağırlık Merkezi.

Chord Line = Veter çizgisi.

Command Module = Komuta Modülü.

Conventional = Konvansiyonel.

Conceptual Design = Kavramsal Tasarım.

Control Canard = Kontrol Kanartı.

Cycle = Uçağın bir kalkış ve inişi, bacak.

D

Doped = Vernikli Kumaş.

Detailed Design = Ayrıntılı Tasarım.

Demonstration Flight = Gösterim ve Deneme Uçuşu.

Drop Tank = Gövde altı yakıt tankı.

E

Empennage = Uçağın kuyruk kısmı.

Endurance = Dayanım, Havada Kalış.

F

Fighter = Avcı, Muharebe Uçağı.

Fly-by-wire = Elektronik kumandalı uçuş.

Fuselage = Gövde.

G

Gravel Runway = Çakıllı Pist.

 H

Harness = Koşum, Savaş pilotlarının paraşüt, tabanca, bıçak vs. takabileceği giysi.

Hook = Kanca.

Hook Barrier = Uçağı kancasından yakalayıp durduran.

I

Incidence Angle = Oturma Açısı.

L

Launch escape tower = Fırlatma kurtarma kulesi.

Launch escape system = Fırlatma kurtarma düzeneği.

Landing Gear = İniş Takımı.

Loading (Wing Loading – W/S) = Kanat Yüklemesi.

Loitering = 1. Avare Uçuş, 2. İnmeden önce atılan tur, 3. Füzelerde hedefi bulana kadar yapılan gezinti uçuşu.

Lunar Module = Ay Örümceği.

Lunar Rover = Ay Taşıtı.

Leading edge extensions = Hücum kenarı uzantıları.

M

Maiden Flight = İlk Uçuş.

Maximum Take-off Weight (MTOW) = Azami Kalkış Ağırlığı.

Maximum Zero Fuel Weight (MZW) = Azami Yakıtsız Ağırlık.

Military Airlift = Askeri Hava Taşımacılığı.

Monocoque = Monokok, Yekpare, Tek Parça.

Medevac = Hava Ambulansı.

Monoplane = Tekkanat.

N

Nacelle = Uçakta motor kaportaları.

O

Oleo = Sönümlemeli İniş Takımlarındaki Amortisör Sistemi.

Operations Tower = Uçuş kontrol kulesi.

Operator Quality Control = Bir radar mevzisindeki operatörlerin harekât yeterliliğini tek tek belirlemek için kullanılan yöntem.

Opportune Lift = Uygun nakliye.

Opportunity Fire = Ani hedef atışı.

Opportunity Target = Fırsat hedefi.

Opposite Angle = Mukabil açı.

Oppositedirection Traffic = Karşı seyrüsefer.

Optical Acquvisition = D-VIII ve oerlikon sistemlerinde hedefin radarla değil de optik sistemler yardımı ile yakalanması ve aranması.

Optical Center = Bir hava fotoğrafının merkez noktası.

Optical Sight = Optik nişangahı.

Optical Zielzum = L/70 sisteminde hedefin optik olarak yakalanmasını sağlayan dürbün.

Optimum Site Line = G.C.A techizatının yerleştirilmesinde saptanan hat.

Optimum Speed Of A Propeller = Pervanenein en verimli olduğu hız.

Orange = NATO askeri mukabil baskın sistemi içerisinde kullanılan bir alarm kodudur.

Orbit = Yörünge.

Orbit Determination = Yörünge tespiti.

Orbit Height = Yörünge irtifai.

P

Peel off = 180 derecelik geriye dönüşle iniş için sürat düşürmek ve rüzgar altına dönmek.

Physical Motor Pool = Müşterek motorlu araç merkezi.

Physical Security Code = Fiziki emniyet kodu.

Physiological Atmosphere = Fizyolojik atmosfer.

PICAO (Provisional International) = Beynelmilel Sivil Havacılık Teşkilatı.

Picollo = Bir seri yüksek takatlı magnetron kullanan bir cins karıştırıcıdır.

Pick-off = Bir otomatik pilot veya diğer otomatik tertibatlar içerisinde, açısal hareketleri karşılamak için bir sinyal meydana getiren veya bazı kumandalarda tesir eden ve bir cayraskop ile birlikte kullanılan bir cihazdır.

Pick-up = Kapkaç. Muharebede hususi surette iki direk arasına asılmış olan haber torbasını uçağın altındaki kanca ile alıp kaçmak.

Pick up wing = Bir kanadı kaldırmak.

Picket line = Karakol hattı.

Pitch up = 1. Lövyeyi çekmekle oluşan hareket, 2. Kontrol Yüzeylerinin tutunma kaybına uğramasıyla oluşan hareket 3. Burun Yukarı.

Pitch Vane = 1. Hücum açısı sensörü, 2. Burun açısı sensörü.

Pitch Vertical Reference = Yunuslama dikey referansı.

Pitch and Roll Informatıon = Yunuslama ve yatış sinyalleri.

Pitch out = Uçağın dönüş hareketi.

Pitch up Boundary = Kritik Tutunma Kaybı (Stall) Hücum Açısı.

Pitching = Yunuslama, uçağın arzani ekseni etrafındaki dönüş hareketidir.

Preliminary Design = Ön tasarım.

Propeller = Pervane.

Powered flight = Güçlendirilmiş uçuş, motorlu uçuş.

R

Retractible Landing Gear = Toplanabilir İniş Takımı.

Rudder = Dümen, Yönveren.

Reverser = Tersine Çeviren. (İtme gücünü terse çevirerek frenleme etkisi yapan).

S

SAM (Surface to Air Missile) = Karadan Havaya Füze.

Scramble = En Kısa Sürede Kalkış.

Service Module = Hizmet Modülü.

Sortie = Çıkış, Uçuş Görevi.

Sub-orbital = Kısmen Dünya yörüngeli.

Surface-to-air = Karadan Havaya.

Surface-to-surface = Karadan Karaya.

Swept wings = Ok açılı kanat.

Sweep Angle = Ok açısı.

Stall = Taşıma kaybı.

T

Takeoff = Kalkış.

Twist Angle = Burulma Açısı.

Taper Ratio = Sivrilme Oranı.

Tail Dragger LG = Kuyrukçeken İniş Takımı.

Transonic = Geçişli Ses Hızı Rejimi.

Tricycle LG = Üçlüsiklet İniş Takımı.

W

Wing = Kanat.

wingtip = Kanat ucu.

 

   

HAVACILIK TERİMLERİ

 

 

A-SMGCS İleri Düzey Yüzey Hareketleri Rehberlik ve Kontrol Sistemi.

ABN Havaalanı işaret ışığı.

ACAS Havaaracı Çarpışma Önleme Sistemi.

ACC Saha Kontrol Merkezi veya Saha Kontrol.

ACFT-A/C Uçak.

ACN Uçak sınıflandırma numarası.

AD-A/D Havaalanı.

ADF Otomatik yön bulma cihazı.

ADIZ Hava savunma tanıtma bölgesi.

ADNC Hava savunma bildirim merkezi.

ADR Tavsiyeli yol.

ADS Hava Savunma bölgesi.

ADS Otomatik Bağımlı Gözetim.

ADZ Tavsiye etmek.

AF Ses frekansı.

AFB Hava Üssü.

AFC Otomatik frekans kontrolü.

AFI Sonra.

AFIL Havada doldurulan uçuş planı.

AFIS Havaalanı uçuş bilgi servisi.

AFIS Otomatik uçuş kontrol sistemi.

AFS Sabit Havacılık Servisi Hizmet.

AFTN Sabit Havacılık Haberleşme Şebekesi.

AGA Havaalanı, hava yolları ve yer yardımcıları.

AGL Arazi seviyesinden olan yükseklik.

AH Hava ihbarı (Alarm).

AHACS Havadan ihbar ve kontrol Sistemi.

AIC Havacılık Enformasyon (bilgileri) tamimi.

AIP Havacılık Enformasyon (Bilgileri) yayını.

AIRAC Havacılık bilgileri düzen ve denetimi.

AIS Havacılık Enformasyon Hizmetleri.

ALERFA Alarm hali.

ALS Yaklaşma ışık sistemi.

ALT İrtifa.

ALTN Yedek.

AOC Hava hareket merkezi.

AP-A/P Havalimanı.

APP-App Yaklaşma Kontrol Ofisi veya yaklaşma kontrol.

ARP Meydan referans noktası.

ARR Varış.

ATA Gerçek varış zamanı.

ATC Hava Trafik Kontrol.

ATCC Hava Trafik Kontrol Merkezi.

ATCO Hava Trafik Kontrolörü.

ATD Gerçek kalkış zamanı.

ATFM Hava trafik akışı yönetimi.

ATFMU Hava trafik akışı yönetim birimi.

ATM Hava Trafik Yönetimi.

ATN Havacılık Haberleşme Şebekesi.

ATS Hava Trafik Hizmetleri (Servisleri).

ATSEP Hava Trafik Emniyeti Elektronik Personeli.

AWOS Otomatik Hava Gözlem Sistemi.

AWY Hava yolu.

BCSI Radyo yayını.

BDRY Sınır.

BEA İngiliz Avrupa Hava Yolları.

CAA Sivil Havacılık Otoritesi.

CAT Kategori, sınıflandırma.

CAVOK Meteorolojik tavan ve görüş elverişli olması.

CEAC Avrupa Hava Sahası.

CIDIN Müşterek (ortak) bilgi alışveriş şebekesi.

CIV Sivil, Devlete ait.

CL Merkez hattı (pist merkez hattı).

CLSD Kapalı.

CNL İptal veya iptal edilmiş.

CNS Muhabere, Seyrüsefer ve Gözetim.

COM Haberleşme.

COMINT Muhabere İstihbaratı.

COP Değiştirme Noktası (Uçak alıcısının başka bir istasyona ayarlama noktası).

CPA En yakın Yaklaşma Noktası.

CPL Plan Geçerli Uçuş Planı.

CTR Kontrol Bölgesi.

D/F İstikamet bulucu.

DEP Kalkış.

DEST Gidilecek yer (Hedef).

DFT Teker koyma noktasından uzaklık göstergesi.

DIG Tarih saat grubu.

DLA Gecikme.

DME Mesafe ölçme cihazı.

DSE Çift kenar band.

DUPE Mükerrer.

DVOR Mania yansımalarından daha az. Etkilenen, anten sistemi geliştirilmiş VOR.

EANPG Avrupa Hava Seyrüsefer Planlama Grubu.

EAT Muhtemel yaklaşma zamanı.

ECAC Avrupa Sivil havacılık konferansı.

ELEV Rakım, irtifa.

EMERG Olağanüstü durum.

ETA Tahmini varış zamanı.

ETC Vesaire (v.s.).

ETD Tahmini kalkış zamanı.

EUR Avrupa bölgesi.

EUROCONTROL Hava seyrüsefer emniyeti için Avrupa Teşkilatı (ICAO’nun Avrupa Hava Seyrüsefer Emniyet Teşkilatı).

FAA Amerika Birleşik Devletleri Sivil Havacılık Teşkilatı.

FAC Son yaklaşma hattı.

FAF Son yaklaşma fiksi.

FANS Geleceğin Hava Seyrüsefer Sistemi.

FAP Son yaklaşma noktası.

FDPS Uçuş bilgileri işleme sistemi.

FIC Uçuş bilgi merkezi.

FIR Uçuş Bilgi Bölgesi.

FIS Uçuş Bilgi Hizmeti (Servisi).

FL Uçuş Seviyesi.

FM Frekans Modülasyonu.

FM Fan Marker.

FPL Plan, Doldurulmuş Uçuş Planı.

FREQ Frekans.

Ft Feet (1 feet=2,54cm.).

FTC Sürat zaman sabitesi.

FUO Yabancı cisimden meydana gelen hasar (Meydan PAT sahasındaki taş, kuş v.s.).

GCA Yerden kontrollü yaklaşma.

GMT Greenwich saati (UTC).

GND Yer.

GP Süzülüş Yolu.

GPS Küresel Konumlama Sistemi.

GRP Grup-Gruplandırma.

GS Yer Sürati.

GST Süzülme açısını kesiş irtifası.

HA Gece ve gündüz devamlı hizmet.

HAA Havaalanı üzerinde irtifa.

HAT Teker koyma noktası üzerinde irtifa.

HEL Helikopter.

HIPAR Yüksek takatli yakalama radarı.

HOSP Hastane uçağı.

HQG Baş,(Yön).

HR Saat.

HS Tarifeli uçuş süresince sağlanan hizmet.

HX Belirli çalışma saati yok

IAC İlk yaklaşma kursu.

IAF İlk yaklaşma fiksi.

IAF Aletle yaklaşma ve iniş planı haritası.

IAS Gösterge sürati (Uçaktaki sürat saatinin gösterdiği hızdır).

IATA Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği.

ICAA Uluslararası Sivil Hava Meydanları Birliği.

ICAN Uluslararası Hava Seyrüsefer Komitesi.

ICAO Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı.

ID Tanıtıcı ve tanıtma.

IFALPA Uluslararası Havayolu Pilot Federasyonu.

IFATCA Uluslararası Hava Trafik Kontrolörleri Birliği.

IFATSEA Uluslararası Hava Trafik Emniyeti. Elektronik Personelleri Birliği.

IFF Dost veya Düşman tanıma.

IFR Aletle Uçuş kuralları.

IFRB Uluslararası Frekans Tescil Heyeti.

ILS Aletle iniş sistemi.

IM İç marker.

IMC Aletli Meteorolojik şartlar.

INA İlk yaklaşma.

INBD Geliş.

INCERFA Şüphe hali.

INFO Bilgi.

INOP Çalışıyor, yürürlükte

INS Uçağı belirlenen sevkeden sistem.

IR Pistte kar var.

ISA Uluslararası Standart Atmosfer.

ITU Uluslararası Telekomünikasyon Birliği.

LSol (Pist tanıtması).

LASER Işınlamanın tahrik edilmiş yayını yolu ile ışık şiddetlendirilmesi (Yükseltilmesi).

LAT Enlem.

LCA Asgari kaplama irtifa.

LCm Dış Marker kompas lokator.

LDA İniş mesafesi müsait.

LIDAR Işıkla tesbit ve menzil bulma.

LLZ Lokalizer (ICAO).

LMT Lokal saat.

LOC Lokalizer (FAA).

LOPAR Alçak takatli yakalama radarı.

LORAN Uzun mesafe hava seyrüsefer sistemi.

MAA Müsade edilen azami irtifa.

MAPT Pas geçme noktası.

MDA Asgari alçalma irtifa.

MES Mikrodalga iniş sistemi.

METAR Periyodik (Rutin) Hava raporu.

MGL Deniz Seviyesi

MLAT Mültilaterasyon.

MM Orta marker.

MOCA Asgari mânia izin irtifa.

MODE Meteorolojik Bilgi Alışverişi Haberleşme Servisi.

MSL Ortalama Deniz Seviyesi.

MTBF Arızalar arasındaki zaman aralığı.

MTI Hareketli hedef göstericisi.

NADGENATO Hava Savunma Yer Tesisleri.

NAMSANATO Bakım ve İkmal Acentası.

NAV Seyrüsefer.

NAVAID Hava Seyrüsefer Kolaylıkları.

NDB Yönlendirilmiş radyo bikini.

Ni-na Deniz Mili.

NOF Uluslararası NOTAM Ofisi.

NOTAM Havacılara duyuru (ilan-bilgi).

O/R İstek üzerine.

OM Dış Marker.

OPR İşletici, Operatör, çalışmaya hazır, çalışan.

OPS Çalışma.

ORB Dairevi uçuş (Orbit).

P Yasak (Bölge).

PANS Hava seyrüsefer hizmetleri için usuller.

PAPI Hassas yaklaşma hat göstergesi.

PAR Hassas yaklaşma radarı.

PAT Pist-Apron-Taksiyolu.

PCN Kaplama sınıflandırma numarası.

PLN Uçuş Planı.

PPI Plan mevki göstericisi.

PSGR Yolculuk.

PWR Güç.

QBI Zorunlu IFR uçuş.

QFE Havaalanı irtifaında atmosferik basınç.

QFU Pistin manyetik yönü.

QNH Yerdeyken altimetreyi geçerli irtifaya ayar etmek (pist başında).

R/T Alıcı-verici.

RAC Hava ve Hava Trafik hizmet Kuralları.

RADAR Radyo ile bulma ve menzil ölçme (Radar).

RCC Arama-Kurtarma Koordinasyon.

RIGHT Sağ (Pist tanıtması).

RNAV Saha Seyrüseferi.

RPL Sürekli uçuş planı.

RRP Pist referans noktası.

RSC İkinci derecede kurtarma merkezi.

RSR Yol kontrol radarı.

RVR Pist görüş mesafesi.

RWY Pist.

SAR Arama ve kurtarma.

SAR Sentetik Açıklık Radarı.

SATCOM Peyk (Uydu) Muhaberesi.

SELCAL Seçerek çagıran sistem.

SHAPE Avrupa Müttefik Kuvvetleri Yüksek karargahı.

SHORAN Kısa mesafe seyrüseferi

SIA Standart Aletli yaklaşma.

SIAP Standart Aletli yaklaşma usulü.

SID Standart Aletli kalkış.

SITA Havayolu şirketlerinin haberleşme hizmetlerini yürüten kuruluş.

SMR Yüzey Hareket Radarı.

SNOWTAM Kar NOTAMI.

SOC Bölge Hareket Merkezi.

SONAR Ses ile seyrüsefer ve mesafe.

SOS Mors haberleşmesinde tehlike sinyali.

SPL Ek uçuş Planı mesajı.

SSR Karşılıklı MODE (Kod) gönderme ve Cevaplama sistemi ile çalışan radar işaret ışığı.

STA Direk yaklaşma.

STANAG Standartlaştırma anlaşmaları.

STAR Standart aletli geliş yolu.

STC Hassas zaman sabitesi.

STN İstasyon Muhabere, SSY v.s.

STOL Kısa kalkış ve iniş.

SX Aynı anda tek yönlü alma veya gönderme yapan muhabere sistemi.

SYCBL Hizmette, faal.

T Isı.

TACAN Taktik hava seyrüseferi.

TAF Taktik hava kuvveti.

TAR Terminal sahasi izleme radarı

TAS Hakiki hava sürati.

TAX Uçagın yerde rule yapması ya da taksi.

TCAS Trafik Çarpışma Önleme Sistemi.

TDZ Tekerlek koyma bölgesi.

TFC Mesaj trafigi, uçak trafigi v.s.

TMA Terminal kontrol sahası.

TO Teknik (Emir), Talimat.

TODA Kalkış için koşu mesafesi.

TTR Hedef Takip Radarı.

TVOR Terminal VOR.

TWR Havaalanı Kontrol Kulesi veya Meydan kontrol.

TWY Taksi yolu.

UAR Yüksek seviye havayolu (24500 ft üstü).

UCA Yukarı kontrol sahası.

UTC Düzenlenmiş uluslararası zaman.

VASIS Işıklı süzülme açısı veren görerek yaklaşma sistemi.

VER Dikey.

VFR Görerek Uçuş Kuralları.

VHF Çok yüksek frekans (30-300 MHz).

VIP Çok önemli kişi.

VIS Görüş, görüş mesafesi.

VLC Çok alçak frekans (3-300 Khz).

VMC Meteorolojik şartların görüşe müsait bulunması.

VOR VHF frekansı çalısan çok yönlü radyo seyrüsefer istikamet cihazı.

VORTAC Eşleştirilmiş VOR ve TACAN.

VSP Dikey sürat.

WAC Dünya Havacılık Haritası. ((ICAO) 1:1.000.000) ((ICAO) 1:1.000.000).

WX Hava, hava durumu.

XRAY X Işını Tabanlı Bagaj Kontrol Cihazı.

YD Yarda (0.9144 m.).

Z Londra mahalli saati.