SETTAR GÜLDÜR
Güldür güldür!
Haber kanalları neredeyse ortak ve tek alt bantla (KJ bandı) yayın yapacaklar.
“Millet ittifakının adayı kim olacak?”
Evet…
Nerdeyse tek altyazı bu olacak…
Sabahtan akşama kadar aynı konu konuşulur, tartışılır mı?
Bizde konuşuluyor.
Ben de bu mevzudan çokça sıkıldım.
O yüzden….
Ara ara da olsa bambaşka konulara eğilmek istiyorum.
Madem yeni yıla girdik.
Madem güldük eğlendik.
Şimdi size Türkiye’nin ücra bir köşesinden…
Cumhuriyet’in ilk yıllarında yaratılan bir sanat mucizesini anlatayım ister misiniz?
Settar Güldür
Adı Settar’dı.
Azerbaycan’da dünyaya geldi.
Ortaöğreniminden itibaren tiyatro ve dansa ilgi duydu.
Ermeni işgali sonrası göç ettiği Kars’ta da bu tiyatro aşkını yaşatmaya devam etti.
1923’de Kars’ta ilk oyununu sahneye koydu.
Üzeyir Hacıbeyli’nin eseri “Arşın Mal Alan” ilk oyunuydu.
İmkansızlıklar içinde harika bir eser sahnelenmişti.
Tiyatrolarının adı “Kars Türk Ocağı Temsil Kolu” idi.
İlk kadroları oldukça sınırlıydı.
20 kişi yoktular.
“Arşın Mal Alan”la Karslılara merhaba diyen Settar Bey, daha sonra onlarca oyunla izleyici karşısına çıktı.
“Buzlar Çözülmeden”, “Aslı ile Kerem”, “Leyla İle Mecnun” sahnelenen oyunlardan bazılarıydı.
Settar Bey’in oyunlarında her meslekten Karslılar rol alıyorlardı.
Nadir Taşdemir, Tağı Durmaz, Tahir Ekinci, Mehmet Hüseyin Berk, Sadık Çetinkaya gibi tiyatro sevdalıları rol üstlendiler.
İlk yıllarda kadın oyuncu yoktu.
Settar Bey, mecburen birkaç arkadaşıyla beraber hem kadın hem erkek rollerini üstleniyordu.
İlk sahne alan kadın, eşi Gülperi Hanım oldu.
Gülperi Hanım Cumhuriyet döneminde ilk kez sahne alan kadın operet sanatçısı unvanını da eline aldı.
Tiyatroda işi “Artist Settar” götürüyordu.
Peki ya sinema?
Kars bir sinema cennetiydi.
Tam 4 tane salon vardı.
Hakkı Akınvar’ın işlettiği Şehir Sineması’nı, Seyfi Bayraktar’ın işlettiği Orduevi Sineması, İsmail Temizel’in açtığı Zafer Sineması izledi.
Küçücük şehirde peş peşe 4 sinema açılmıştı.
Balolar…
Kars’ın vazgeçilmez etkinliğiydi.
Örneğin 1944 yılının bahar aylarında bir gün “Kayak mevsiminin kapanışının” onuruna bir balo düzenlenmişti.
Düzenleyen ise o yılların valisi İhsan Aksoy’du.
Kayak Kars’taki cemiyet hayatının en vazgeçilmez sporlarından biri olmuştu.
Sadece balolar mı?
Uzun yıllar Kars’ta dans yarışmaları da eksik olmadı.
Cumhuriyetin ilk yıllarındaki Kars’ı sanırım anlatmama gerek yok!
Nasıl yokluklar içinde olduğu tahmin edersiniz.
Ama kent olma iddiası vardı.
Tiyatro, konser, sinema daha doğrusu kültür ve sanat bir kentin atardamarıydı.
Karslılar bu atardamara sahip çıkıyorlardı.
Settar Bey’i unutmadım.
Oyunlarını Türk Ocağı’nda sahneliyordu.
Bu çalışmalar 1933 yılında Kars’a turneye gelen bir tiyatronun dikkatini çekti.
Settar Bey’i İstanbul’a davet ettiler.
Kısa bir süre İstanbul’da kalan Settar Bey Muhsin Ertuğrul’un Lüküs Hayat operetinde rol aldı.
Kars’ta halk arasındaki lakabı “Artist” olan Settar Bey, 1934’teki soyadı kanunuyla “Güldür” soyadını aldı.
Artist Settar”ın tam 10 çocuğu olmuştu.
7’si kız 3’ü erkek.
Bunların içinden birisi, mesela kızı Gülçehre Askeran, Kars’ta neler yaptı dersiniz?
1955’ten 1987’e kadar kesintisiz Türk Kadınlar Birliği Kars Şubesi Başkanlığı, Çocuk Esirgeme Kurumu Başkanlığı, denizde sahili olmayan bir il olan Kars’ta Donanmaya Yardım Cemiyeti Başkanlığı yaptı.
Türkiye’de ilk kez bir spor kulübüne (Karsspor) başkanlık yaptı ve yine Türkiye’de bir siyasi partinin ilk kez kadın il başkanı olma unvanlarını kazandı.
Settar Güldür’ün 50 yıllık tiyatro aşkı 1979 da son buldu.
İstanbul’da hayata gözlerini kapadı.
Eğer yolunuz bir gün Kars’a düşerse…
Cumhuriyet’in yarattığı bu sanat mucizesini görmek için Türk Ocağı salonuna gidin.
Ve Artist Settar’a bir saygı duruşunda bulunun.
Abdullah Işık Kişisel Blog Sayfası 