BAHARAT SÖZLÜĞÜ
İyi beslen iyi yaşa…
Ruha, bedene, damağa şifa baharat
ADAÇAYI (dişotu, meryemiye)
Kullanılan kısmı yaprak, sap ve çiçekleridir.
Taze ve kurutulmuş olarak kullanılabilir.
Et ve bakliyat yemekleri, çorbalar, salatalar, salata sosları, makarna sosları, dolma harçları ve tart hamurlarında kullanılabilir.
Kaz, karaciğer, ördek, tavuk ve av hayvanı kızartmalarına lezzet katar.
Çay olarak içilebilir.
Gaz ve idrar söktürür, sindirimi kolaylaştırır.
Vücudu toksinlerden arındırır.
Çayı bedeni güçlendirir.
Ayrıca çayı ile yapılan gargara boğaz ve burun hastalıklarının yanı sıra diş eti iltihaplarına iyi gelir. Karaciğer ve mideyi olumlu etkiler.
ANASON
(enison, nanahan, ezentere, raziyanei-rumi)
Bitkinin kullanılan kısmı olgun tohumlarıdır.
Havuç, kabak, patates haşlaması, ekmek, pasta, bisküvi, meyve salataları, elma ve armut kompostoları ile bazı kremalarda kullanılır.
İdrar söktürücü, spazm giderici, gaz önleyici, sinir yatıştırıcı, ağrı kesici ve süt artırıcıdır. Hazımsızlığa, iştahsızlığa ve çarpıntıya iyi gelir.
BİBERİYE
(kuşdili, hasalban)
Kullanılan kısmı yaprakları ve çiçekleridir.
Tazesi, kurusu ve yağı kullanılır.
Beyaz ve kırmızı etli yemekler, balıklar, deniz ürünleri, patates, çorba, omlet, salata, makarna, sos çeşitleri, domatesli ve kabaklı yemeklere yakışır.
Zeytinyağı ve sirkeye aroma vermede kullanılır.
Çay olarak içilebilir.
Antiseptik ve antibakteriyel özelliği bulunur.
Yara kapatıcı, bedeni güçlendirici, safra akıtıcıdır.
Çarpıntı, halsizlik, zihin yorgunluğu ve nefes darlığına yararlıdır.
Midevidir, kan dolaşımını ve karaciğeri olumlu etkiler.
Çayı soğuk algınlığı, baş ağrısı ve yorgunluğa iyi gelir.
ÇÖREKOTU
(siyah susam, kara kimyon, karaotçam, şevkerak)
Bitkinin olgun tohumları kullanılır.
Pide, börek, çörek ve ekmeklerin üzerine serpilir.
Kek ve bisküvilere katılır.
Peynir çeşitlerini tatlandırmada kullanılır.
Patates, baklagiller, kabak, karnabahar, patlıcan, lahana ve havuçlu yemeklere uyum sağlar.
Tohumları dövülerek tüm yiyeceklerin üzerine serpilebilir.
İdrar söktürücü, şişkinliği giderici, iştah açıcı ve sindirimi kolaylaştırıcı özelliği vardır.
Emziren annelerde sütü arttırır.
DEFNE
(tehnel yaprağı)
Yaprakları taze veya kurutulmuş olarak kullanılır.
Balık, deniz ürünleri, soslar, patatesli ve domatesli yemekler, çorba ve bazı et yemeklerinde kullanılır.
Antiseptik, midevi, balgam söktürücü, ağrı kesici ve ateş düşürücüdür.
İştah açar ve gaz giderir.
Grip, anjin, kronik bronşit, nefes darlığı, romatizma ve sindirim zorluğuna karşı etkilidir.
DEREOTU
Taze yapraklarından ve tohumlarından faydalanılır.
Yaprakları çorba, pilav, salata, sebze yemekleri, zeytinyağlılar, et ve balık yemeklerine katılır.
Dereotu tohumu, çorbalara, türlülere, sebze yemeklerine ve salatalık turşusuna eklenebilir.
Ayrıca sirkeye aroma vermek için kullanılabilir.
Midevi, iltihap çözücü ve kramp önleyicidir.
Tohumları iştah açar, sindirime iyi gelir ve gaz söktürücüdür.
FESLEĞEN
(feslikan, peslan, irihan)
Kullanılan kısmı yaprağı ve çiçeğidir.
Taze ve kuru olarak kullanılır.
Makarna soslarında, çorbalarda, et ve balık yemeklerinde, hamur işlerinde, salatalarda kullanılır. Patatesli ve mantarlı yemeklere
yakışır.
Uyarıcı ve spazm çözücü özelliğe sahiptir.
İştahsızlık ve uykusuzluğa karşı kullanılır.
Balgam, gaz, safra ve idrar söktürür.
Baş ağrısı ve öksürüğe iyi gelir.
Kaynatılıp suyu içildiğinde sindirimi kolaylaştırıp mideyi yatıştırır, bedeni güçlendirir.
Karabiber, beyaz biber, kırmızıbiber ve yeşilbiber aynı ağaçtan elde edilir.
Hangi biber elde edilmek isteniyorsa meyveler olgunluk durumlarına göre istenilen aşamada toplanır.
KARABİBER
(tane karabiber)
Meyve kısımları tane veya toz olarak kullanılır.
Her türlü et, tavuk ve sebze yemeğinde, çorbalarda, salatalarda, soslarda, dolmalarda, köftelerde, baklagillerde, güveç yemeklerinde çeşni ve tat vermesi için kullanılır.
Av etleri, balık ve deniz ürünlerine de yakışır.
Et, tavuk, balık suları ile sıcak ve soğuk mezelere lezzet verir.
İştah açıcı ve uyarıcıdır.
Karbonhidrat ve yağların sindirimini kolaylaştırır.
Metabolizmayı destekler.
Ateş düşürücü ve gaz söktürücüdür.
Öksürük yumuşatıcı özelliği vardır.
Hassas mideye zararlıdır.
BEYAZBİBER
(tane beyazbiber)
Meyve kısımları tane veya toz olarak kullanılır.
Beyaz biber ve karabiber aynı ağacın meyvesidir.
Karabiber tam olgunlaşmadan toplanır ve tohumun etrafındaki kılıf üzerinde kalır.
Beyaz biber ise meyve tam olgunluğa ulaştığında toplanır ve etrafındaki kılıf çıkarılır.
Bunun için biber deniz suyuna daldırılır.
Beyaz biber, karabiber gibi yemeklerde renk değişikliği yapmaz.
Tadı ve kokusu karabiber gibidir.
İştah açıcı, uyarıcı, sindirimi kolaylaştırıcı ve mikrop öldürücüdür.
KAKULE
Kullanılan kısmı tohumlarıdır.
Keklerde, baharatlı ekmeklerde, unlu mamullerde, pilavlarda ve et yemeklerinde kullanılır.
Köfte, baklagiller, sütlü tatlı ve hoşaflara da yakışır. Çay ve kahveye eklenebilir.
Bir baharat karışımı olan garam masalada yer alır.
Sindirime yararlıdır, gaz söktürür, iştah açar, antiseptiktir.
Unutkanlık ile fiziksel ve zihinsel yorgunluğa iyi gelir.
Sinirleri yatıştırır.
Birkaç tane çiğnendiğinde ağızdaki sarımsak kokusunu alır ve nefesi tazeler.
Böbreklere iyi gelir.
Hafızayı güçlendirir.
İdrar söktürür.
Sakinleştirici özelliği vardır ve etkili bir anti-depresandır.
KARANFİL
Kurutulmuş çiçekleri tane ve toz halinde kullanılır.
Çorbalara, av etlerine, kümes hayvanı etlerine, köfteye, meyve salatalarına, bisküvilere, ekmeklere, keklere, kurabiyelere, şerbetlere, hoşaflara ve kompostolara katılır.
Et, tavuk ve balık suyuna lezzet verir.
Soslara, siyah çay ve bitki çaylarına eklenebilir.
Antiseptik, antibakteriyel, spazm giderici, iltihap önleyici, ağrı kesici, sindirimi kolaylaştırıcı, gaz söktürücü ve afrodizyaktır.
Susuzluğu giderir, bulantıyı keser, kusmayı önler.
Sinüsleri açar, baş ağrısını dindirir ve bağırsak gazını giderir.
Romatizmal artrite karşı iyi gelir.
KEKİK
(kekelik otu, catır, seter, zater)
Kullanılan kısmı sap, yaprak ve çiçekleridir.
Tazesi, kurusu, suyu ve yağı kullanılır.
Et yemekleri, tavuk yemekleri, çorbalar, soslar, salatalar, sebze yemekleri, bazı balıklar, dolma harçları ve yumurtalı yemeklere konulur.
Bakliyat yemekleri, dolmalar, köfteler, güveçler ve ızgaralara yakışır.
Sirke ve zeytinyağına aroma vermek için kullanılabilir.
Çay olarak içilebilir.
Sindirimi kolaylaştırıcı, iştah açıcı, ağrı kesici ve idrar söktürücüdür.
Antiseptik ve antibiyotik özelliğe sahiptir.
Yorgunluk, sürmenaj, kan dolaşımı bozukluğu, uykusuzluk, boğmaca, nefes darlığı ve romatizmaya iyi gelir.
Öksürük ve üst solunum yolu iltihaplarında etkilidir.
KİMYON
(kemnon)
Kullanılan kısmı kurutulmuş meyvesidir.
Tane ve toz olarak kullanılabilir.
Çorbalarda, soslarda, köftelerde, lahanalı yemeklerde, bakliyat yemeklerinde, sindirimi zor balıklarda, ekmek, pasta ve keklerde kullanılabilir.
Peynir çeşitleri ile uyum sağlar.
Börek harçlarına ve bitki çaylarına eklenebilir.
Domates, havuç, lahana çeşitleri, patates ve patlıcanlı yemeklere de yakışır.
Karın gazını giderir, tansiyon düşürür, iştah açar, emziren annelerde sütü arttırır ve bağırsaklarda gaz oluşmasını önler.
Spazmı önler ve sindirimi kolaylaştırır.
KİŞNİŞ
(kinzi, kişnit, kuzu kişnişi, kuzbere, yumurca, aşotu, Çin maydanozu)
Tazesi ve kurutulmuş tohumları tane veya toz halinde kullanılır.
Et ve tavuk yemekleri, av etleri, çorbalar, salatalar, şuruplar, bazı dondurmalar, kuru fasulye, bazı bisküvi, kek ve ekmekler ile meyve kompostolarında kullanılır.
Yapraklarından çay yapılır.
Aromasını arttırmak için turşu, salamura ve soslara eklenir.
Tanelerinin üzeri şekerle kaplanarak ‘kişniş şekeri’ yapılır.
İştah açıcı, gaz ve şişkinlik gidericidir.
Kan dolaşımını olumlu etkiler ve nabzı dengeler. Sindirimi destekler, hazımsızlığa iyi gelir.
Antiseptik ve kramp çözücüdür.
KIRMIZIBİBER
(pul biber)
Meyveleri ve tohumları kalın olarak öğütülmüş veya toz halinde kullanılır.
Hem tatlısı hem acısı bulunur.
Et ve tavuk yemekleri, baklagiller, soslar, çorbalar, dolmalar, güveç çeşitleri, köfteler, salatalar olmak üzere her türlü yemeğe tat ve çeşni vermede kullanılır.
Izgaralara yakışır.
Pane karışımlarına eklenebilir.
Kan dolaşımını hızlandırır, iştah açar, uyarıcıdır.
İshal ve kusmayı önler.
Nezle ve gribe karşı etkilidir.
Yatıştırıcı, uyarıcı ve kaşıntı kesicidir.
Ülser, basur, varis ve karaciğer rahatsızlıkları olanlar yememelidir.
KÜÇÜK HİNDİSTAN CEVİZİ
(muskat, ceviz-ii bevva, narcil)
Portakal ağacına benzeyen küçük Hindistan cevizi ağacının meyvesinden elde edilir.
Tohumundan ve tohumunu çevreleyen parlak kırmızı kabuktan yararlanılır.
Rendelenerek veya öğütülerek kullanılır.
Patatesli ve mantarlı yemekler, köfteler, karnabahar, beşamel sos, çorba ve bisküvilere eklenir.
Tarçın ve karanfille birlikte keklere katılır.
Kıymalı börek harçlarına eklenebilir.
Komposto, marmelat ve irmik helvasına serpilebilir.
Genel antiseptik, gaz söktürücü, midevi ve iştah açıcıdır.
Sindirim zorluğu, bağırsak enfeksiyonları, kronik ishal, şişkinlik ve safra taşları olanlarda kullanılır.
MAHLEP
(idris ağacı, kokulu kiraz)
Meyve kısmı kullanılır.
İdris ağacının kurutulan meyvelerinin iç kısımlarının öğütülerek un haline getirilmesiyle elde edilir.
Tatlılarda, ekmek, kek, bisküvi, çörek ve kuru pastalarda kullanılır.
Astım, böbrek taşı sancısı, hazımsızlık, gaz, karaciğer zayıflığı ve prostat büyümesine karşı etkilidir.
Şekeri düşürmeye ve balgam söktürmeye yardım eder.
Bitkinin meyvesinin iç kısmındaki beyaz bölüm aspirin ve şurup yapımında kullanılır.
MAYDANOZ
Yaprak, sap ve köklerinden yararlanılır.
Et, tavuk, sebze ve güveç yemeklerinde, köfte çeşitlerinde, çorbalarda, ızgaralarda, salatalarda, soslarda, börek harçlarında, güveç yemeklerinde, dolmalarda, deniz ürünlerinde, omlet ve yumurtalı yemeklerde, haşlamalarda ve salamuralarda kullanılır.
Vücudu güçlendirir ve iştah açar.
Kanı temizler, idrar söktürür.
Yatıştırıcı ve uyarıcıdır.
Kansızlığa iyi gelir.
Spazm giderir.
Karaciğeri ve dalağı olumlu etkiler.
MERCANKÖŞK
(mercangüş)
Kullanılan kısmı, sapları, yaprakları ve çiçekleridir.
Taze ve kuru olarak kullanılabilir.
Tüm et, tavuk, kaz ve ördek yemeklerine yakışır.
Çorba, salata, ızgara, yumurtalı, sebzeli ve soslu yemeklerde kullanılır.
Pizza sosları ve meyve salatalarına da yakışır.
Köfte, balık, sebze ve güveç yemekleri ile ciğere de uyum sağlar.
Salatalara eklenebilir.
İştah açıcı ve gaz söktürücüdür.
Uykusuzluk, asabi migren, solunum ve sindirim spazmları, nefes darlığı ve mide ağrısına iyi gelir.
Soğuk algınlığı ve ona bağlı öksürük tedavisinde kullanılır.
Yüksek tansiyona iyi gelir.
Antiseptik ve kramp çözücüdür.
Ağır kesici ve sakinleştirici etkisi vardır.
NANE
(yarpuz, narpuz, filiskin, kırnanesi, kıvırcıknane, anuk)
Yaprakları ve çiçekleri, taze ya da kuru olarak kullanılır.
Çorbalarda, salatalarda, soslarda, dolma harçlarında, pilavlarda, içeceklerde, kullanılır.
Çay olarak içilebilir.
Soğuk algınlığı, mide bulantısı, kusma, çarpıntı, şişkinlik, baş dönmesi ve karın ağrısına iyi gelir.
Genel sinir sistemini uyarır.
Nefes açar, balgam ve safra söktür.
Spazm ve gaz giderici, ateş düşürücüdür.
Genel yorgunluk, sindirim zorluğu ve bağırsak parazitlerine karşı kullanılır.
Uyumayı kolaylaştırır.
REYHAN
(rihan, irehan, pirsotu, anuhotu)
Yaprak ve çiçekleri taze ya da kuru olarak kullanılır.
Çorbalar, salatalar, dolma harçları, pilavlar, et yemekleri ve makarna soslarında kullanılır.
Çay olarak içilebilir.
Karın ağrısına iyi gelir.
Bağırsak iltihabı ve mide rahatsızlıklarına karşı etkilidir.
Çayı yaralara sürüldüğünde iyileşmesine yardımcı olur.
REZENE
(arapsaçı, raziyane, sincilip, sincibil, malatura, mayana, çumra, rezdane, raziyane)
Kök, yaprak ve kurutulmuş tohumlarından yararlanılır. Kurusu tane ve toz halinde kullanılır.
Çorbalar, et yemekleri, baklagiller, soslar, deniz mahsulleri, balık yemekleri, kuzu eti, turşular, içecekler, kabaklı yemekler ve konservelerde kullanılır.
Çayı yapılır, bazı sirke çeşitlerine eklenir.
Tatlılarda, ekmeklerde, kek ve kurabiyelerde kullanılır.
Tazesinin kök kısmının salatası ve ızgarası yapılır. Yaprakları soslara, çorbalara ve konservelere katılır. Tohumları çay yapımında kullanılır.
Yaprak ve tohumları balık yemeklerine katılır.
Spazm giderici, iştah açıcı, iltihap gidericidir.
Hazmı kolaylaştırır.
Gaz söktürücü, kramp çözücü, uyarıcı, balgam söktürücüdür.
Eklem ağrılarına, öksürüğe, akciğer hastalıklarına ve boğmacaya iyi gelir.
Rezene çayı, anne sütünü arttırır, bebeklerin gazını gidermeye yardımcı olur.
SAFRAN
Zambakgiller familyasından soğanlı bir bitkinin (Crocus sativus liliace) tepeciklerinden (stigma) elde edilir.
Yemeklere tat katmasının yanı sıra iştah açıcı sarı bir renk de verir.
1 kilo kurutulmuş safran elde etmek için 100-150 bin adet çiçek toplamak gerektiğinden dünyanın en pahalı baharatlarındandır.
Pilav, zerde, risotto, çorba, bazı tavuk yemekleri, kuzu eti, deniz ürünleri, hamur işleri, kek, kurabiye, pasta, şekerleme ve bazı soslara katılır.
İştah açıcı, midevi, uyarıcı, idrar söktürücü, spazm giderici ve afrodizyaktır.
Kronik bronşitin tedavisine yardımcı olur.
SUMAK
(somak, tetri, tekri)
Olgun meyveleri kurutulduktan sonra toz haline getirilerek kullanılır.
Salatalar ve zeytinyağlı yemeklere yakışır.
Taneleri sıcak suda bekletilip süzüldükten sonra mayhoşluk vermesi için etli sarma ve dolmaları pişirirken kullanılır.
Kebap ve dönere yakışır.
Pilavlara ve güveç yemeklerine eklenebilir.
Beyaz ve kırmızı çiğ soğana çok yakışır.
Kan durdurucu, antiseptik ve ateş düşürücüdür.
Gargara olarak diş eti hastalıklarında kullanılır.
Sindirimi destekler, iltihap gidericidir.
SUSAM
Tohumları kullanılır.
İyi cins ve yararlı susam, dış kabuğu çıkarılmamış olandır.
Hafif kavrulmuşu her türlü yiyeceğe tat vermede kullanılır.
Çıkarılan yağı yemeklik olarak kullanılır.
Tahin susamdan elde edilir.
Ekmek, simit, börek, pide, çörek ve salataların üzerine serpilir.
Kavrulmuş susam eritilmiş tereyağı ile karıştırılarak makarna, erişte, brokoli, karnabahar, kuşkonmaz ve sebze güveçlerine eklenir.
Yatıştırıcı, gaz giderici, idrar söktürücü ve afrodizyaktır.
Bağırsakları çalıştırır ve zayıf adaleleri kuvvetlendirir.
Kanı arttırır, iltihapları önler, sindirimi kolaylaştırır.
Pekliğe iyi gelir ve şekeri düzenlemeye yardım eder.
TARÇIN
Kabukları bütün ve toz halinde kullanılır.
Bazı et yemekleri, köfteler, güveçler, çorbalar, sütlü ve pirinçli tatlılar, tart, kek, kurabiye, tatlı soslar, bazı pasta çeşitleri, hoşaf ve kompostolarda kullanılır.
Çay, bitki çayı ve kahveye eklenebilir.
Şekerleme, krema, reçel, marmelat, sütlü içeceklere ve meyve salatalarına yakışır.
Kızarmış kuzu, koyun, sığır ve dana etlerine aroma katar.
İştah açar, sindirim yollarını uyarır, bağırsak gazlarını giderir.
Nefes darlığı, dolaşım bozukluğu, bağırsak parazitleri ve şişkinliğe iyi gelir.
TARHUN
(tarhın, terhun)
Yaprakları ve yapraklı sürgünleri taze veya kurutulmuş olarak kullanılır.
Et ve tavuk yemeklerine, çorbalara, salatalara, köfte harçlarına, omlete ve bazı börek harçlarına katılır.
Av etleri, balık, peynirli yemekler, yengeç ve karidese de yakışır.
Konserve ve turşularda kullanılabilir.
Çay olarak içilebilir.
Antiseptik özelliğe sahiptir.
İştah açar ve hazmı kolaylaştırır.
İdrar, gaz, solucan ve kurt söktürücüdür.
Kabızlığa karşı etkilidir.
Kansızlığa iyi gelir.
Spazm giderir.
Tarhun çayı, romatizma, gut hastalığı, idrar kesesi ve böbrek sorunlarına karşı etkilidir.
VANİLYA
Kurutulmuş meyvesi kullanılır.
Gerçek vanilya, 15-20 cm uzunluğunda, 5-10 mm enindedir.
Olgunlaşmadan toplanıp haşlanır ve sonra kurutulur.
Paket olarak satılan beyaz toz halindeki vanilyalar sentetiktir.
Muhallebi, sütlaç, krem karamel, tatlı sufle, bisküviler, kekler ve pastalarda kullanılır.
Soslara eklenir.
Balık, kabuklu hayvanlar, ördek gibi kümes hayvanları ve av etlerinde kullanılır.
Domates ve mantarlı yiyeceklerin aromasını tamamlar.
Uyarıcı, midevi ve antiseptiktir.
Kramp çözücü ve kalp güçlendiricidir.
YENİBAHAR
(Jamaika biberi)
Daha çok ezilerek veya toz haline getirilen kurutulmuş meyvesinin yanı sıra az da olsa yaprakları da kullanılır.
Et ve tavuk yemeklerine, çorbalara, köftelere ve kabaca dövülerek balık yemeklerine katılır.
Sebze yemekleri, ızgaralar, soslar, pelteler, güveçler, bisküviler, kurabiyeler, kekler, balık salamuraları, dolma çeşitleri ve lahanalı yemeklere de yakışır.
Mideyi güçlendirir.
Gaz söktürücü ve iştah açıcıdır.
YILDIZ ANASON
Yaprakları dört mevsim yeşil olan bir ağacın meyvesidir.
Meyveler tam olgunlaşmadan toplanıp kurutulur.
Yıldız görünümündedir ve genellikle bütün olarak kullanılır.
Tatlılara, armut ve erik kompostolarına ve soslara katılır.
Bütün olarak pişirilecek tavuk ve balığın karnına konulabilir.
Akide şekeri imalatında kullanılır.
Çin mutfağında kullanılan vazgeçilmez tatlandırıcılardan biridir.
Balgam söktürücü, gaz önleyici, öksürük giderici ve ağrı gidericidir.
ZENCEFİL
(zencebil)
Kök kısmı taze olarak veya kurutulup toz haline getirildikten sonra kullanılır.
Et, tavuk ve balık yemekleri, güveçler, yahniler, pilav, ızgara etler, dolma çeşitleri, meyve salataları, kompostolar, bazı sebze yemekleri, kek ve pastalarda kullanılır.
Soslara ve patatese de yakışır.
İştah açıcı, antiseptik, gaz önleyici ve spazm gidericidir.
Karın ağrısı, sindirim zorluğu, ishal ve şişkinliğe iyi gelir.
Eklem ağrılarını dindirir, bulantıyı keser, bağırsaklardaki zararlı bakteri, mantar ve parazitleri temizler.
ZERDEÇAL
(hint safranı, cedvar, sarıboya, zerdeçöp)
Kullanılan kısmı toz haline getirilmiş kökleridir.
Balık çorbası, kuzu ve dana etleri, pilav, bazı sebze yemekleri ve tatlılarda kullanılır.
Yumurtalı yemeklere ve soslara da yakışır.
Sindirimi kolaylaştırıcı, kan temizleyici ve idrar söktürücüdür.
Kronik sinüzit, anemi, sarılık ve karaciğer rahatsızlıklarında kullanılır.
İltihaplanmayı önler.
Eklem romatizmasına iyi gelir.
Kolesterolü dengelemeye yardımcı olur.
Odatv.com
Abdullah Işık Kişisel Blog Sayfası 